محمد تقی مصباح یزدی از رهبران معنوی اصول گرایان افراطی و مدافع گفتمان سوم تیر گفته است : «ما حاضریم در انتخابات مجلس خبرگان با اصولگرایان ائتلاف کنیم و هر چه جامعه مدرسین بگوید از نظر ما پذیرفته است؛ اما برای ائتلاف در انتخابات مجلس حجت شرعی نداریم و حاضر نیستیم ائتلاف کنیم و هر چه جریان به تشخیص خود عمل کند همان است».
حمید رضا ترقی، از چهره‌های اصول‌گرا در مصاحبه با وب‌سایت «پیام‌نو» خبر فوق را داده و اظهار داشته است که آقای مصباح این سخنان را در مورد ائتلاف سراسری اصولگرایان زده است.حمیدرضا ترقی از اعضای موتلفه اسلامی درباره بحث‌های مطرح شده در دیدار مصباح با تقوی افزود: «محور بحث جلسات اصولگرایان و جلسات آقایان تقوی و مصباح هم‌گرایی و وحدت اصولگرایان و رسیدن به یک تحلیل سیاسی مشترک در شرایط کنونی کشور است که محوریت آن هنوز محل بحث است.»(۱)
او همچنین خاطر نشان ساخت : « جلسه ای بین شخص آقای تقوی و آیت الله مصباح برگزار شد که این جلسه شخصی بود که گزارشی از فرآیند وحدت اصولگرایان به آقای مصباح داده شد. آن چیزی که صورت جمعی و کلی دارد؛ جلسه ای است که پیشنهاد شده جمع اصولگرایان، یعنی همه احزاب حضور داشته باشند و آیت الله مصباح هم دعوت بشوند تا آنجا نظراتشان را بگویند و برای همه حرف بزنند.»
ترقی در خصوص محوریت اصولگرایان گفته است: «برخی از اصولگرایان معتقد به محوریت جامعتین هستند و برخی دیگر معتقد هستند باید اشخاص حقیقی دیگر هم در محور اصولگرایان حضور داشته باشند. بحث محوریت اصولگرایان از موضوعات قابل بحث ماست که روی آن صحبت می کنیم تا به نتیجه مطلوب برسیم اما موتلفه بر محوریت جامعتین تاکید دارد.»
این سخنان نشان می دهد که اصول گرایان در حال تلاش هایی برای ترمیم شکاف های داخلی هستند. اگر چه توافق انها در ائتلاف مشترک در انتخابات مجلس دهم در پرده ابهام است و موفقیت آن محل تردید جدی است. اما توافق آنها در انتخابات خبرگان شدنی به نظر می رسد.
سخنان مصابح یزدی برگ تاییدی بر این فرضیه است که اصول گرایان در خصوص رهبری و ولایت فقیه اصرار بر شکل دهی جبهه ای یک پارچه در برابر بلوک رفسنجانی ، اصلاح طلبان و مدافعان گفتمان اعتدال هستند و تغییر در ترکیب کنونی خبرگان را تهدید به حساب می آورند.
اهمیت این رویکرد در نقش احتمالی خبرگان پنجم در تعیین جانشینی خامنه ای است. جناح اصول گرا که ادامه جناح موسوم به راست در دهه شصت است بعد از فوت آیت الله خمینی توانست نهاد ولایت فقیه را در دست گرفته و از این طریق کنترل بخش های اصلی قدرت را در دست داشته باشد.
در سالیان گذشته و بخصوص از سال ۱۳۸۸ به بعد اختلافات در درون اصول گرایان شدت یافت و بخش های سنتی با محوریت روحانیون و بازار در برابر بخش های جدید و تند رو با تکیه به نهاد های نظامی و امنیتی قرار گرفتند. شدت اختلافات باعث شد تا عملا جبهه اصول گرایی به بخش های مختلف تجزیه شود که به دو دسته کلی جبهه متحد اصول گرایان و مدافعان گفتمان سوم تیر اعم از جبهه پایداری ،جمعیت ایثار گران انقلاب اسلامی ، جمعیت رهپویان تفکیک شدند.
حلقه نزدیکان رفسنجانی ، اصول گرایان معترض به وضع موجود ، اصلاح طلبان و حامیان روحانی روی این شکاف سرمایه گذاری کرده و در انتخابات های آینده اعم از خبرگان و مجلس به دنبال یارگیری از اصول گرایان میانه هستند.
اگر چه اخبار معتبری از تحرکات آنها برای مجلس خبرگان تا کنون شنیده نشده است. اما احمد جنتی ، کاظم صدیقی ، سید احمد خاتمی چندین بار نسبت به وجود برنامه هایی برای تصرف مجلس خبرگان از سوی عده ای هشدار داده اند. اگر چه آنها به ظور مشخص اسمی از فرد و گروهی نیاورده اند اما ادرس هایی که می دهند نزدیک به رفسنجانی و منتقدان رهبری در بین کارگزاران قدیمی نظام است.
اما اظهارات مصباح یزدی وتلاش های موتلفه و جامعه روحانیت برای ایجاد وحدت با محوریت جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در انتخابات خبرگان نشان می دهد که اصول گرایان حاضر به همکاری با نیرو های حامی گفتمان اعتدل نیستند و از افزایش قدرت آنها در خبرگان آینده احساس نگرانی می کنند.
نتیجه این برخورد از بین رفتن شکاف ها در بین آنها و ارائه فهرستی مشترک در انتخابات خبرگان در اسفند ۱۳۹۴ است. در انتخابات خبرگان قبلی گروه مصباح یزدی به رقابت با فهرست مورد حمایت جامعه روحانیت مبارز و جامعه مدرسین حوزه علمیه قم پرداختند. اما آنها با احساس خطر از رقبای جدی تر ، اختلافات شان را به تعلیق در اورده واز ائتلاف در برابر دشمن مشترک استقبال می کنند.
عقب نشینی مصباح یزدی که تا کنون محوریت جامعه مدرسین حوزه علمیه قم را نمی پذیرفت و از دیرباز منتقد این تشکل روحانی بود، دشواری کار رفسنجانی و نیرو های همسو با وی در تغییر ترکیب مجلس خبرگان را نشان می دهد.
برنامه ریزی اصول گرایان برای حفظ کنونی مجلس خبرگان فقط هدف تداوم حمایت مطلق از عملکرد خامنه ای و خنثی سازی قوه نظارتی آن را دنبال نمی نماید بلکه حساسیت و دیدگاه انها نسبت به جانشینی خامنه ای را نیز نشان می دهد.
دیدگاهی مطرح است که اختلافات موجود بین اصول گرایان و تجربه رهبری دوران خامنه ای که چگونه به صورت انحصاری قدرت را قبضه کرد و با تشکیل کارگزاران و ساخت جدیدی در قدرت حاضر به توزیع قدرت با نیرو های قدیمی نظام نشد، اجازه نمی دهد تا خبرگان بر روی فرد خاصی برای تصدی نهاد ولایت فقیه اجماع کنند و به سمت شورایی کردن این نهاد پیش می روند.
تصوری دیگری نیز وجود دارد که وجود اختلافات و واگرایی در بین اصول گرایان را فرصتی برای موفقیت رفسنجانی در جا انداختن گزینه مورد نظر برای رهبری آینده ارزیابی می کند.
اما سخنان یاد شده وقوع این تصورات و درستی آنها را زیر سئوال می برد. در واقع رویکرد جدید مصباح یزدی تذکری است که بخش مسلط قدرت کنونی با همه منازعات داخلی از عقلانیتی برخوردار هستند که موقع احساس خطر از تغییرات زیاد در وضعیت سیاسی متحد شده و موقتا اختلافات را کنار بگذارند. نتیجه این برخورد اراده و اصرار اصول گرایان برای حفظ رهبری در جمع خود شان است . چنین دیدگاهی باعث می شود تا روحانیت هوادار نظام و سپاه و بسیج و جناح های سیاسی گوناگون وابسته به اصول گرایان این ظرفیت را پیدا کنند تا بر روی فردی از جمع خود برای جانشینی خامنه ای به توافق برسند. در این صورت احتمال موفقیت رفسنجانی و اصلاح طلبان برای خارج کردن نهاد ولایت فقیه از دست اصول گرایان کاهش چشمگیر می یابد.
همچنین دیگر پیامد ائتلاف اصول گرایان در انتخابات مجلس خبرگان افزایش شانس اصول گرایان سنتی برای تصدی ولایت فقیه بعد از خامنه ای است.
منابع :
۱-http://payamno.com/detail=99786
