اصول گرایان برنامه انتخاباتی شان برای مجلس دهم را با برگزاری همایش همگرایی سرعت بخشیدند. این همایش که در مجتمع ۱۳ آبان تهران در تاریخ ۱۹ مهر نقطه برگزار شد با حضور کم سابقه طیف وسیعی از اصول گرایان سنتی و تند رو همراه بود. دز بین شرکت کنندگان چهره های شاخصی چون آِیت‌الله مصباح یزدی ، آیت الله موحدی کرمانی، غلامعلی حداد عادل، سعید جلیلی، محمد نبی حبیبی ، حجت الاسلام سید رضا تقوی ،حجت‌الاسلام سقای بی‌ریا، حجت‌الاسلام روانبخش، محسن کوهکن، اسدالله بادامچیان، حسین فدایی، مهرداد بذرپاش، فاطمه آلیا، مصطفی میرسلیم، حجت‌الاسلام ابراهیمی، رضا تقی پور، جواد شمقدری، امیری فرد، رامین، ترقی، الله کرم، حمیدرضا حاجی بابایی، مصطفی نجار، قدیری ابیانه، حسین طلا، رسایی، علی‌اصغر زارعی، حجت‌الاسلام شیرمردی، حجت‌الاسلام آقاتهرانی، محمد سلیمانی، صادق محصولی، حجت‌الاسلام شجونی، حجت‌الاسلام نبویان، مجتبی رحماندوست، زریبافان، سعید‌لو، سیدمحمد حسینی، مسعود میر‌کاظمی، نقوی حسینی، صدر‌الدین شریعتی، نیکزاد، کامران دانشجو، روح‌الله حسینیان و کریمی اصفهانی حضور داشتند.
در واقع اعضاء جبهه پایداری ، جامعه روحانیت مبارز تهران، جمعیت ایثار گران انقلاب اسلامی ، جمعیت رهپویان ، جمعیت موتلفه اسلامی ، تشکل های همسو با خط امام و رهبری در این نشست حضور یافته بودند. این نشست بعد از اختلافات سنگین در اردوگاه اصول گرایان در انتخابات های مجلس نهم و ریاست جمهوری یازدهم به طور نسبی بیشترین همگرایی ظاهری را در بین اصول گرایان نشان می دهد.
حضور مصباح یزدی در کنار چهره ای چون موحدی کرمانی که جایگزین مهدوی کنی در ایجاد رهبری معنوی اصول گرایان سنتی و طیف های همسو شده است ،رویداد مهمی است. تا پیش از این، شکاف بین مصباح یزدی و جامعه روحانیت و جامعه مدرسین حوزه علمیه قم یکی از موانع اصلی وحدت اصول گرایان بوده است. مصباح یزدی رهبر سیاسی و معنوی اصول گرایان مدافع گفتمان سوم تیر و متکی به لایه های نظامی و امنیتی در آخرین اظهار نظر خود با ائتلاف در انتخابات مجلس دهم مخالفت کرده بود و فقط ائتلاف در انتخابات خبرگان پنجم را پذیرفته بود. اما او در این نشست پایبندی به ارزش ها را شرط اصول گرایی اعلام کرد.
این جلسه به ادعای سید رضا تقوی که از سوی مهدوی کنی به عنوان مسئول هماهنگی برای ائتلاف و وحدت در اصول گرایان انتخاب شده ، چهارمین نشست از مجموعه جلسات با هدف همگرایی بوده است . در سه جلسه قبلی به ترتیب نوری همدانی ، موحدی کرمانی و احمد جنتی سخنرانی کردند و نظر شان پیرامون اصول گرایی را بیان نمودند. این بار ابوالقاسم مصباح یزدی سخنرانی داشت.
عوامل مساعد کننده وحدت
شرایط برای وحدت اصول گرایان بالقوه بیش از قبل مساعد است. عوامل متعددی در این زمینه دخالت دارند. نخست شکست در انتخابات ریاست جمهوری ۹۲ باعث شده تا قرار گرفتن در موقعیت بازنده آنها را مجبور به همگرایی در برابر دشمن مشترک نماید.
بخشی هایی از اصول گرایان نیز توقعات شان از دولت روحانی محقق نشده و امیدی ندارند این دولت بتواند ظرفیت مناسبی برای اصول گرایان داشته باشد. سید رضا تقوی در این خصوص می گوید :
« بعد از انتخابات عده‌ای از اصولگرایان نزد ما آمدند و گفتند که در داخل دولت به کار گرفته نمی‌شوند و حتی مسئولیت‌های برخی نیز گرفته شده بود و اظهار می‌کردند که سرخورده شده‌اند، ما این پیام را خدمت آیت‌الله مهدوی‌کنی بردیم و ایشان نگران و ناراحت بودند و پیشنهاد دادند یکی از اعضای جامعه روحانیت این کار را (همگرایی اصولگرایان) به عهده بگیرند »
این مساله و نگرانی از کاهش سهم اصول گرایان در قوه مجریه بخصوص در صورت افزایش وزن اصلاح طلبان و مدافعان گفتمان اعتدال در مجلس دهم باعث شده است تا آنها در راستای آسیب شناسی در فکر پیشگیری از تشتت و رقابت داخلی در انتخابات های پیشرو باشند.
توصیه رهبری به دولت که نباید به نام اعتدال نیرو های مومن و ولایی از بدنه و راس دولت کنار گذاشته شوند دیگر عاملی است که انگیزه برای اتحاد و افزایش همبستگی در اصول گرایان را به عنوان ضمانتی برای حفظ وزن خود در قوه مجریه را افزایش داده است.
چالش ها
وحدت و ارائه لیست واحد از انتخابات مجلس هشتم در اسفند ۱۳۸۶ تا کنون در جبهه اصول گرایان مطرح بوده ولی در تمامی انتخابات شکاف و چند دستگی ها اجازه نداده است این وحدت عملی شود و در حد آرزویی باقی مانده است. البته تا پیش از انتخابات ۹۲ اردوگاه اصول گرایی از لحاظ تشکل ها و نیرو های سیاسی شناخته شده به دو بلوک اکثریت واقلیت تقسیم می شد که تا حدودی انسجام حداقلی داشت. اما در انتخابات ریاست جمهوری با کاندیدا شدن بیش از ده نفر از این جبهه در انتخابات و حضور چهار کاندید در رقابت نهایی باعث فروپاشی عملی ائتلاف اصول گرایان و چند پاره شدن آن شد.
اینک نیز مشکلات و اختلاف نظر های گذشته باقی است. طیف جدید اصول گرایان که در دولت های احمدی نژاد رشد سیاسی داشتند حاضر به پذیرش هژمونی بخش های سنتی و روحانی نیستند. آنها در مقطع کنونی با مصباح یزدی هماهنگ هستند که از دیر باز با جامعتین سر سازگاری نداشته است. البته طیف تند روی اصول گرایان در حال حاضر با احمدی نژاد میانه ای ندارند و رفتار وی بعد از قهر یازده روزه را رد می نمایند. اما اگر احمدی نژاد به موضع قبلی خود برگردد این امکان وجود دارد تا دوباره سوم تیری ها متحد شوند. رقابت بر سر کرسی های قدرت و زیاد شدن مدعیان نیز امکان توافق بر سر لیست واحد و تقسیم مناصب در داخل چتر واحد اصول گرایی را مشکل ساخته است.
اصول گرایان سنتی از کهنسالی و دور بودن از فضای کنونی جامعه رنج می برند. نسل جوان اصول گرایی بیشتر متمایل به طیف های نظامی – امنیتی هستند. از سوی دیگر مصباح یزدی تا کنون تن به پذیرش الزامات ائتلاف با جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و جامعه روحانیت نداده است در انتخابات ریاست جمهوری ۹۲ انعطاف ناپذیری وی تا جایی دردسر ساز شد که کاندیدای مورد نظر وی لنکرانی از سوی شورای نگهبان رد صلاحیت شد و شیخ محمد یزدی دبیر جامعه مدرسین آشکار از وی گلایه کرد.
این عوامل تا موقعی که بر قرار هستند و عوامل اختلاف آفرین بر طرف نگردند تلاش های همگرایی اصول گرایان از مرحله اقدامات ظاهری و نمایشی جلو تر نخواهد رفت و به مانند گذشته در روز های آخر هر جریان برنامه خود را دنبال می کند. البته این بار و بخصوص قرار داشتن در موقعیت بازنده باعث شود تا دامنه اختلافات کاهش یابد. در عین حال بالقوه این پتانسیل نیز وجود دارد که بمانند انتخابات مجلس هفتم و شورا های دوم اصول گرایان با سیمای یکپارچه در انتخابات ظاهر شوند.
تاثیر در سیاست داخلی
مهمترین پسامد استارت انتخاباتی اصول گرایان ایجاد حساسیت برای دولت روحانی و گروه های سیاسی چون اصلاح طلبان و حلقه نزدیکان رفسنجانی است که بر روی تغییر ترکیب مجلس و کاهش وزن اصول گرایان سرمایه گذاری کرده اند. شکاف در بین اصول گرایان و جذب نیرو های میانه آن در راس برنامه مثلت روحانی- رفسنجانی و خاتمی است. اما وحدت اصول گرایان محاسبه آنها را بر هم می زند. همینطور موفقیت برنامه سیاسی موسوم به اعتدال در حرکت رد فصل مشترک اصول گرایان و اصلاح طلبان جد وسط و میانه را با دشواری مواجه می کند.
در این میان عدم حضور چهره هایی نظیر محمد رضا باهنر ،علی لاریجانی ، سید رضا اکرمی و علی اکبر ناطق نوری در چهارمین نشست همگرایی اصول گرایان و اختلاف نظر زیاد آنان با مصباح یزدی نشان می دهد بخشی از اصول گرایان کماکان می توانند هدف رویکرد انتخاباتی مدافعان دولت روحانی قرار بگیرد. منتها این بخش در اصل جزو ریزشی ها و بخش پراگماتیست اصول گرایان هستند که در بین گروه های شناخته شده آن وزنی ندارند.
علی لاریجانی در مجلس با اتکاء به بخشی از اصول گرایان و نمایندگان منفرد توانست ریاست مجلس را در دست گرفته و بزرگترین فراکسیون را تشکیل دهد. انتخاب نام رهروان ولایت و انتخاب نام اصول گرا از سوی جریان رقیب خودی نشان می دهد لاریجانی را دیگر نمی توان جزو نیرو های اصلی اصول گرایی دانست. حسن روحانی نیز بیشتر با وی و گروهش وارد مصالحه شد و عناصری از آنها را وارد کابینه کرد.
اکنون نیز همانطور که بخشی از فراکسیون رهروان ولایت مدافعان حسن روحانی هستند ،به نظر می رسد وحدت اصول گرایان در چارچوب نزدیکی جبهه پایداری و جامعتین باعث نزدیک شدن بیشتر علی لاریجانی و مثلث رفسنجانی- روحانی و خاتمی می شود. در عین حال شکاف بین دولت و اصول گرایان نیز بیشتر می گردد. منتها تحقق چنین وحدتی معلوم نیست و فعلا در گام های اولیه است.
