وزارت اقتصاد و امور دارایی از نهادهای مهم دولتی است. سیاستگذاریهای کلان اقتصادی و مدیریت امورمالی کشور در این وزارتخانه صورت میگیرد. همچنین مدیریت امور اقتصادی از مزیتهای قوه مجریه است و هنوز نهادهای انتصابی نتوانستهاند کنترل انحصاری دولت در این زمینه را تغییر دهند.
وزارت اقتصادی برای روحانی و دولت یازدهم از اهمیت مضاعفی برخوردار است. بخش غالب رای دهندگان به روحانی امیدوار به بهبود وضعیت معیشتی خود هستند و موفقیت روحانی به میزان زیادی به تحقق این انتظار گره خورده است.
طیبنیا تاکنون عملکرد مناسبی داشته است. موضعگیریهای وی نشان از پختگی و واقعبینی دارد اما در عین حال چشم اندازی برای تغییرات اصولی در مدیریت اقتصادی کشور و غلبه بر مشکلات ارائه نداده است.
در سطح کادر وزارت اقتصاد درصد تغییرات انجام شده حدود ۵۶ درصد است. این رقم برای مدیران بانکهای دولتی در حدود ۲۷ درصد است. در ادامه به بررسی تفصیلی و کیفی انتصابها در سطوح ارشد پرداخته می شود. مدیران استانی وزارت اقتصاد در این ارزیابی لحاظ نشدهاند چون هنوز زمان منطقی برای جایگزینی آنها وجود دارد.
تاکنون مناصب کلیدی چون معاون امور اقتصادی، مدیر عامل شرکت مادر تخصصی سرمایه گذاری خارجی، رئیس کل گمرگ، رئیس بیمه مرکزی، مدیر کل دفتر وزارتی، معاون ذیحساب، رئیس سازمان خصوصی سازی و معاون پارلمانی تغییر پیدا کردهاند. در سطح مدیران بانکهای دولتی نیز روسای بانکهای ملی، مسکن و سپه عوض شدهاند.
معاون امور اقتصادی
شاپور محمدی جایگزین داوود منظور در معاونت امور اقتصادی شد. وی از چهرههای آکادمیک و فن سالار است. در دولت احمدینژاد مدیر بورس انرژی بود. وی فارغ التحصیل دکترای اقتصاد سنجی و توسعه است. در سوابق اجرایی او می توان به فعالیتهایی چون عضو هیئت علمی دانشکده مدیریت دانشگاه تهران(دانشیار)، مدیر عامل شرکت بورس انرژی، مدیر عامل و عضو هیئت مدیره شرکت سرمایه گذاری آتیه اندیشان مس، عضو هیئت مدیره شرکت تولید فرومولیبدن کرمان، عضو هیئت مدیره شرکت سرمایه گذاری مس سرچشمه، عضو هیئت مدیره کارگزاری بانک تجارت، دبیر کل کانون نهادهای سرمایهگذاری ایران اشاره کرد. سمت جدید برای محمدی رشد قابل توجهی است و وی نخستین حضور در سطح مدیریت ارشد را تجربه میکند.
مدیر عامل شرکت مادر تخصصی سرمایهگذاری خارجی
در این منصب سعید نیکزاد لاریجانی به جای بهروز علیشیری انتخاب شده است. لاریجانی از چهرههای نزدیک به اصلاحطلبان و از مدیران با سابقه است. در کارنامه وی مواردی چون عضویت در هیات مدیره بانک توسعه صادرات، مدیر کل مطالعات اقتصادی، ریاست امور تولیدی و زیربنایی نهاد ریاست جمهوری در دولت خاتمی و ریاست سازمان برنامه و بودجه استان سمنان وجود دارد.
گمرک
مسعود کرباسیان جایگزین عباس معمارنژاد شد. کرباسیان از مدیران با سابقه اجرایی بالا است و گرایش اصلاحطلبانه دارد. او در دولت دوم خاتمی نیز رئیس گمرگ بود. از سوابق وی میتوان به معاونت وزارت صنایع سنگین در دولت موسوی، معاونت بازرگانی خارجی وزارت بازرگانی در دولتهای سازندگی، معاونت فروش وزارت نفت، معاونت بازرگانی خارجی در دولت اول اصلاحات، مدیریت گمرگ در دولت دوم اصلاحات، معاون شهردار تهران، رئیس سازمان سرمایهگذاری و مشاور رئیس اتاق بازرگانی در دولتهای نهم و دهم اشاره کرد.
بیمه مرکزی
محمد ابراهیم امین به جای محمد کریمی عهدهدار ریاست بیمه مرکزی شد. وی از مدیران با سابقه و فن سالار است و با هر دو جناح سیاسی کشور کار کرده است. وی در جریان انقلاب تحصیل در مقطع دکتری را کنار گذاشت و به کشور بازگشت. او مدرک فوق لیسانس در رشته مدیریت بازرگانی دارد. در سوابق او مدیرکل دفتر امور بازرگانی سازمان مدیریت و برنامهریزی، عضویت در هیات مدیره و معاونت طرح و برنامه بیمه ایران و مدیرعاملی بیمه البرز از سال ۸۳ تا به امروز دیده میشود.
مدیر کل دفتر وزارتی
محمد شرفشاهی جایگزین ابراهیم حکیمی گشت. وی از نیروهای قدیمی فعال در نهاد ریاست جمهوری است و گرایش سیاسی خاصی ندارد.
سازمان خصوصی سازی
میرعلی اشرف عبدالله پوری حسینی جایگزین محمد رحیم احمدوند شد. وی نماینده سابق تبریز در مجالس سوم و ششم است. به لحاظ گرایش سیاسی به اصلاحطلبان نزدیک است. رئیس ستاد آذربایجان شرقی روحانی در انتخابات ریاست جمهوری یازدهم بود. وی در سال آخر ریاست جمهوری خاتمی ریاست سازمان خصوصی سازی را بر عهده داشت و اینک به پست سابق خود برگشته است.
بانک ملی
عبدالناصر همتی به جای فرشاد حیدری بر سمت مدیریت بانک ملی تکیه زد. وی از نیروهای جهاد دانشگاهی است که بعدها مدارج تحصیلیاش را تکمیل نمود و مدرک دکتری اقتصاد از دانشگاه تهران دریافت کرد. او از مدیران اجرایی با سابقه و نزدیک به روحانی است. در دورانی که روحانی دبیر شورای امنیت ملی بود وی به عنوان مسئول کمیته اقتصادی شورای فوق فعالیت میکرد. سوابق همتی عبارت هستند از فعالیت در صدا و سیما و معاونت سیاسی آن در سالهای ۱۳۵۹ تا ۱۳۷۳، ۱۳۷۳ تا ۱۳۸۵ رئیس بیمه مرکزی، مدیر عامل بانک سینا در سالهای ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۲.
دکتر همتی چهرهای آکادمیک نیز بوده و دانشیار دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران است. او تالیفات متعددی نیز در زمینه مسائل اقتصادی دارد.
بانک مسکن
محمد هاشم بتشکن جایگزین قدرت الله شریفی شد. او نیز فردی آکادمیک و فنسالار است اما در عین حال به اصولگرایان نزدیک بوده و سوابق مدیریتی او از دوران ریاست جمهوری احمدینژاد شروع شده است. بتشکن دکتری مدیریت مالی از دانشگاه تهران گرفته است و در حال حاضر از استادان گروه حسابداری دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه علامه طباطبایی است. در سوابق وی مواردی چون مدیرعامل شرکت سرمایهگذاری بهمن بین سالهای ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۷، عضو هیئت مدیره گروه بهمن از سال ۱۳۸۶ تا کنون، رئیس هیئت مدیره شرکت بورس اوراق بهادار و عضو هیئت مدیره شرکت بورس اوراق بهادار تهران از سال ۱۳۸۷ تا ۱۳۸۹، مشاور اقتصادی بانک کشاورزی به مدت یکسال از سال ۱۳۸۷ تا ۱۳۸۸، معاون اقتصادی و برنامهریزی و معاون بانکداری و مدیرعامل بانک اقتصاد نوین و رئیس هیئت مدیره بانک همکاری اسلامی عراق از سال ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۰ وجود دارد.
بانک سپه
سید کامل تقوینژاد به جای رامین پاشایی فام در راس مدیریت بانک سپه قرار گرفت. تقوینژاد از مدیران اصلاحطلب و با سابقه اجرایی است. او مدرک فوق لیسانس مدیریت سیستمها دارد. از سوابق وی میتوان به معاون وزیر امور اقتصای و دارائی در دوران اصلاحات، معاون وزیر تعاون در دوران اصلاحات، عضو هیات مدیره بانک سپه، رئیس سازمان برنامه و بودجه گیلان، معاون سازمان برنامه و بودجه خوزستان، مدیر کل برنامه ریزی و امور اقتصادی استانداریهای کهکیلویه و بویر احمد و چهار محال بختیاری، مدیرکل بودجه و تشکیلات سازمان ثبت احوال کشور، مدیر کل حوزه سرپرستی سازمان امور عشایر ایران، کارشناس اقتصادی – اجتماعی نخست وزیری، معاون و مشاور شرکت بیمه دی، مشاور شرکت بیمه آرمان، قائم مقام شرکت معدنی و صنعتی چادرملو اشاره کرد.
در مجموع گرایش غالب در بین مدیران ارشد وزارت اقتصاد فن سالاری است و خطوط سیاسی پر رنگی مشاهده نمی شود. این خصوصیت با ویژگیهای شخصیتی خود طیبنیا سازگار است که تقریبا با تمامی دولتها پس از سال ۱۳۶۰ همکاری داشته است. مدیران منتخب اغلب دارای تجارب اجرایی و مدیریتی بالایی هستند.
سه نفر از مدیران ارشد گرایش اصلاحطلبی دارند. سه نفر نیز در دوران دولت احمدی نژاد مسئولیت داشتهاند. دو نفر با روحانی نزدیک هستند. مدیریت بانکها نیز فعلا به دو اصلاحطلب و یک اصول گرا واگذار شده است. باید دید نسبت فوق برای ۸ مدیر باقی مانده بانکهای دولتی نیز تکرار میشود یا نه؟
در مجموع تاکنون به لحاظ کیفی ویژگیهای مدیران جدید وزارت اقتصاد با گفتمان اعتدال و برنامه اقتصادی روحانی تناسب بالایی دارد.