در هفته گذشته جنبش سبز بار دیگر در کانون توجه قرار گرفت. اوج آن تقاضا برای رفع حصر موسوی و کروبی و رهنورد در مراسم روز دانشجوی در دانشگاههای کشور بود. حسن روحانی نیز در واکنش به شعارهای دانشجویان گفت: «دولت بر روی وعدههایش ایستاده است.» اما تلویحا اعلام کرد که به دنبال آزادی موسوی و کروبی در چارچوب مورد توافق موافقان و مخالفان آنها است. پیدا کردن راه بینابینی ملزومات خاص خودش را دارد. ضمن اینکه امر دشواری است.
یک طرف خواهان آزادی رهبران نمادین جنبش سبز و آزادی عمل آنها برای تداوم راهبرد سیاسیشان است. طرف دیگر اعدام، تداوم سختگیری و توبه آنها را مطالبه میکند. موسوی، کروبی و رهنورد با استقامت خود نشان دادهاند که آزادی به هر قیمتی برای آنها مطرح نیست.
همچنین عجلهای برای آزادی نیز ندارند. رهایی شرافتمندانه، دفاع از حقانیت مواضعشان و حل مشکلات کشور برای آنها مهم است. آنها دنبال خواستههای فردی نیستند ولی به آزادی که بخواهد نفی کننده هویت و فراموشی مطالبات جنبش سبز باشد تاکنون روی خوش نشان ندادند.
اظهار نظرهای دیگری نیز صورت گرفته است که با بررسی آنها میتوان نقاط اشتراک کارگزاران دولت روحانی و برخی از اصلاحطلبان برای پیدا کردن راه حل بینابینی را مشاهده نمود.
نخست محمد رضا خاتمیاعلام کرد: «اصلاحطلبان از طلبهایشان در سال ۱۳۸۸ گذشتهاند.» او بر آزادی موسوی و کروبی و دیگر زندانیان سیاسی تاکید کرد. اما این آزادی فقط در بردارنده خروج آنها از محدودیتهای فیزیکی است و خواهان ادامه فعالیتهای جنبش سبز نیست. بلکه همراهی با گفتمان اعتدال را توصیه مینماید. به عبارت دیگر پسامد منطقی سخنان رضا خاتمی پایان جنبش سبز است.
نیروهایی که سابقه حضور در ستاد انتخاباتی مهندس موسوی را داشتند و اینک در دولت یازدهم حضور دارند نیز همین نظر را پذیرفتند. اقتدارگرایان و اصولگرایان از این رویکرد استقبال کردند. اگر چه بخش تندرو آن را کافی نمیداند و خواهان مرزبندی و محکومیت بیشتر است. اما تاکید بر پایان جنبش سبز و فراموشی مطالبات و اهداف آن و بسنده کردن به رفع حصر فیزیکی موسوی، کروبی و رهنورد رشتهای است که اصولگرایان میانه، اعتدالیون و اصلاحطلبان حد وسط را پیوند میدهد.
در این راستا موضعگیریهای اکبر ترکان و سید احمدی خاتمی شایان توجه است.
اکبر ترکان در مصاحبه تلویزیونی با برنامه پنجره در مورد انتخابات ۸۸ گفت: «در این انتخابات برای میر حسین موسوی فعالیت داشتم. من شهادت میدهم که در این انتخابات تخلف اتفاق افتاد، اما برای تقلب به معنای جابه جایی آرا هیچ دلیلی ندارم. آقای زنگنه در ستاد آقای مهندس موسوی بود، ایشان به من میگفتند که اعتقادم به آقا طوری است که اگر بفرمایند فلانی رییس جمهور است، من به دلایل کاری ندارم و حرف آقا را قبول میکنم…. گاهی در این تلاطمها یکسری جراحت ایجاد میشود. ما هم که از نظر اخلاقی در مراتب بالا نیستیم و این جراحتها باعث ایجاد بحث و جدل میشود. در آن ایام خیلی به ما سخت گذشت و دلم برای همهمان سوخت که در نهایت خود آقا به میدان آمدند.
… آقا که فرمودند، از نظر من کار تمام بود. من به دوستان و همکاران هم این موضوع را عرض کردم.»
ترکان از آن دسته نیروهایی بود که همراهی وی با موسوی در فردای انتخابات و روشن شدن عدم موافقت رهبری با تجدید انتخابات راهش را از مهندس موسوی جدا کرد.
سید احمد خاتمی نیز در خطبههای نماز جمعه اظهار داشت: «احساس میشود این روزها برخی از فتنهگران دوباره جان گرفتهاند و طلبکار شدند. اگر طلبکار نمیشدند، من احساس نمیکردم که وارد این میدان شوم اما اینها با سواستفاده از شرایط موجود و اینکه برخی دوستان سابقشان و شرکای جرمشان پست گرفتهاند، پررو و طلبکار شدهاند و احساس میکنند دیگر فضا، فضای آنها است.
… من به فتنهگران میگویم جمعیت دهها میلیونی ۹دی ۸۸ نمردهاند و در صحنه حاضرند بنابراین اگر باز بخواهید فتنهگری کنید باز با همین شکوه به صحنه میآیند و سفره فتنهگری را جمع میکنند. ما از خدا میخواهیم که اینها به دامن ملت بیایند ولی اینها احساس میکنند که یکهتاز هستند در حالیکه میدان این معرکه متدینین، جبههایها و خانواده معظم شهدا هستند.»
سید احمد خاتمیضمن حمله به محمد رضا خاتمی و تهدید اصلاحطلبان اما در عین حال آمادگی نظام برای بازگشت رهبران نمادین جنبش سبز را آشکار میسازد. در اصل از نظر اصولگرایان سوم تیری و حامیان ولایت مطلقه خامنهای راه رفع حصر از نفی مسیر و مواضع کنونی موسوی و کروبی میگذرد.
اما صرفنظر از اشتراکاتی که بین برخی از اصلاحطلبها و اصولگرایان دیده میشود ولی پیدا کردن راه بینابینی برای آزادی موسوی و کروبی با موانع جدی روبرو است.
علی شکوری راد که از اعضای میانه حزب مشارکت و سنتی اصلاحطلبان است در سخنرانیاش در دانشگاه تهران گفت: «حال کسانی که یوسف ما را در بند و حصر کردند بدانند که اگر یوسف زندان کشید، به عیارش افزوده شد. از یوسف ما طلب توبه نکنید. چگونه میخواهید که یوسف ما توبه کند؟ او توبه نخواهد کرد و پیغام داده است که نگران من نباشید. او در حصر باقی میماند تا عیارش بالا رود تا روزی به عزیزی برسد.»
سخنان او که با موضع محمد رضا خاتمی تفاوت دارد نشان میدهد که انتظار هر نوع تجدید نظر اعم از کم و زیاد از موسوی نباید داشت. خود مهندس موسوی نیز در پیغامی از زندان گفته بود که آنها [ کنایه به رهبری است] من را میشناسند میدانند هرگز چیزی که سیاه سیاه است را سفید سفید نخواهم گفت.
حجت الاسلام کروبی نیز گفت نه تنها پیگیر مسائل و تخلفات رخ داده در انتخابات جنجالی ۸۸ است بلکه حتی خواهان پرداختن به مشکلات بعد از رهبر شدن خامنهای نیز است.
بنابراین پیدا کردن راه بینابین اگر ناممکن نباشد بسیار دشوار است. تنها راه حل شاید موافقت موقت موسوی و کروبی برای عدم فعالیت تا روشن شدن تکلیف دولت روحانی در پاسخگویی به مطالبات مردم باشد امری که احتمال وقوع آن نیز کم است.