نخستین مناظره تلویزیونی ۸ کاندید انتخابات ریاست جمهوری یازدهم به نحوی رسا چهره واقعی انتخابات را منعکس کرد. کیفیت نازل و ضعف اجرا تنها بیانگر بی بضاعتی مسئولین صدا وسیما نبود بلکه تبلور ویژگی های انتخاباتی است که فرسنگ ها از استاندار انتخابات متعارف بدور است. برنامه اصلا به مناظره کاندیدا های انتخاباتی نبود بلکه به یک شوی تلویزیونی و مسابقه سرگرم کننده شباهت داشت. خود کاندیدا ها هم فهمیدند که از سوی ساختار قدرت به بازی گرفته شده اند و نقش جدی ندارند. محسن رضایی به صراحت اظهار داشت معلوم شد که قرار نیست دولت قدرتمندی تشکیل شود.
ساختار و روال مناظره تناسبی با تعیین نقاط افتراق و اشتراک کسانی نداشت که قرار است در راس قوه مجریه قرار بگیرند. سخت می توان باور کرد اقدام تحقیر آمیز صدا و سیما بدون هماهنگی با اراده های بالای قدرت انجام شده باشد. شدت تنزل و سخیف بودن سئوالات تا جایی بود که حتی اعتراضات کاندیدا ها را برانگیخت.
از مدت ها پیش علائمی مشاهده می شد که حاکمیت قصد دارد ریاست جمهوری را به شکل نهادی تضعیف کند و هم شرایط را بگونه ای مدیریت نماید که رئیس جمهوری ضعیف برگزیده شود. به نظر می رسد این تصمیم با توجه به تجربه دوران ریاست جمهوری خاتمی و احمدی نژاد گرفته شده باشد تا به شکل ساختاری جایگاه رئیس جمهور ضعیف شود و منتخب شورای نگهبان اعتباری نداشته باشد تا به بواسطه انتساب به رای مردم در برابر ولی فقیه قد علم کند. در این راستا صدا و سیما به خوب پروژه تخفیف و اعتبار زدایی از رئیس جمهور را جلو برد.
این انتخابات نمایشی نقطه عطفی در فرایند فرمایشی کردن گزینش روسای بخش های انتخابی و پایان بخشی به حیات جمهوریت ناقص الخلقه موجود در ساختار نظام است. این انتخابات ا ز منظر گذار به دموکراسی ، تحقق مطالبات ملت و تغییر معنا دار در وضعیت سیاسی کشور واجد ارزشی نیست. انتخابات فوق آزمایشگاه خوبی است که چگونه وجه فرمال و ظاهری انتخابات به ضد محتوی و سرشت انتخابات واقعی تبدیل شود . چنین انتخاباتی نه تنها ابزار دموکراسی و حاکمیت ملت نیست بلکه ترفند و تمهیدی برای تحمیق و جلوگیری از تحقق قدرت مردم است.
اکنون به نظر می رسد دوگانگی بین ولایت فقیه و ریاست جمهوری که از منابع اصلی بحران دولت پس از انقلاب است به نفع سیطره کامل رهبری بر قوه مجریه و تنزل ریاست جمهوری به معاونت اجرایی خامنه ای در حال پیشروی است. اما هنوز معلوم نیست که این چالش به پایان برسد! تجربه احمدی نزاد نشان داد که تضمینی وجود ندارد کاندیدا های مطیع و دستبوس پس از نشست بر مسن دریاست جمهوری تغییر رفتار ندهند و یا جایگاه طبیعی ریاست جمهوری آنها را از نهاد های انتصابی دور نسازد.
اما ایرادات مناظره فقط مربوط به برگزار کنندگان و نحوه اداره نیست. سطح نازل مباحث ارائه شده از سوی کاندیدا ها و تلاش برای عوامفریبی بیشتر و دادن وعده های سرخرمن روی دیگر سکه تنزل ریاست جمهوری بود.
از زاویه ای دیگر این انتخابات ،بازار مکاره عوامفریبی است. تنها مجریان صدا و سیما و رئیس ان نیستند که به شعور مردم توهین کردند بلکه نوع سمت گیری و مواضع کاندیدا های اصول گرا نیز هدف مشابهی را دنبال می نماید. دکتر عارف تا حدودی توانست به صورت تلویحی و کد وار به منشاء مشکلات کشور اشاره کند و دست بر روی نکات اصلی بگذارد. البته او نیز حق مطلب را ادا نکرد اما دیگران اصلا انگار در این کشور زندگی نمی کنند و نسخه های فضایی می پیچیدند.
تهیه سریع مسکن ارزان ، تغییر الگوی مسکن سازی و تطبیق آن با الگوی اسلامی – ایرانی ، حل فوری بیکاری ، اشتغال زایی ،تحقق عدالت و پایان دادن به نا برابری ها ،افزایش تولید و توقف روند فزاینده تعطیلی واحد های تولیدی ،تحقق عدالت امنیتی ،کار آفرینی گسترده ،ایجاد ۵ میلیون شغل، پرداخت یارانه سبز، دست برداشتن از خام فروشی، افزایش صادرات غیر نفتی، کاهش وابستگی به نفت ، تمرکز زدایی، توسعه گردشگری درآمد زا، کاهش چشمگیر نقدینگی ظرف دو سال، ایجاد ثبات در بازار ارز ، ترجیع بند سخنان کاندیدا ها بود. اما جنس این حرف های شعاری از جنس شیخ ما شکر خورد و گفت بس شیری ناست. این مدعیات حداکثر اهداف و موضوعات برنامه هستند. هیچ اشاره ای به برنامه های جدی و عملی برای حل مشکلات و تحقق این اهداف طرح نشد. سخنان تکراری بود .
در تریبون های عمومی عیار پوپولیستی حرف های کاندیدا ها بیشتر است. هر کسی که کشور و مشکلاتش را نشناسد و به اظهارات نامزد های فوق گوش دهد می پندارد آنها سوپر من هایی هستند که ظرف چند ماه ایران را به ساحل پیشرفت و آبادی می رسانند!
بنابراین در چنین شرایطی انتخاب هر یک از کاندیدا ها تغییر معنا داری در وضع موجود ایجاد نمی کند. در واقع قرار نیست در این انتخابات اتفاقات خاصی بیفتد. مباحث مطرح شده از سوی کاندیدا ها و نوع برنامه ریزی حاکمیت این واقعیت را بیش از گذشته گوشزد می سازد که مسیر تحولات در ایران اعم از حد اقلی و حد اکثری از مسیر انتخابات های مهندسی شده نمی گذرد.
ر حالی که کمتر از دو هفته به انتخابات مانده است اما هنوز فضای کشور انتخاباتی نشده است. نخستین مناظره تلویزیونی نه تنها جو ر ا گرم نکرد بلکه بر رکود و نگاه منفی به انتخابات افزود.
