استفاده از بمب شیمیایی در کشور سوریه، بار دیکر این سلاح مرگ‌بار و مصیبت‌های ناشی از آن را در کانون توجه بین‌المللی قرار داده است. مستقل از اینکه چه کسی این اقدام جنایت‌بار را انجام داده است، محکومیت و طراحی ساز و کاری موثر برای جلوگیری و ممانعت از بکار گیری این سلاح کشتار جمعی،امری استراتژیک است.
کاربست بمب شیمایی به‌مانند هر سلاح کشتار جمعی دیگر که محیط زیست و سلامت نسل‌های متوالی بشر را به خطر می‌اندارد، باید به تابویی سنگین تبدیل شود که هیچ دولت و گروهی جرات تخطی از آن را پیدا ننماید.
در این راستا توجه به تاریخچه انفجار‌های شیمیایی مفید و روشن‌گر است. خوشبختانه موارد استفاده از بمب شیمیایی محدود است اما تبعات مخرب سنگینی داشته است. آنچه امنیت و سلامت انسان‌ها را تهدید می‌کند زراد خانه‌های شیمیایی از سویی و اقدامات تروریستی با استفاده از سلاح‌های شیمیایی است. این دو منبع از عوامل مهم تهدید صلح و آرامش جهانی هستند. از اینرو در قرن بیست و یکم یکی از الویت‌های دنیا جمع کردن و نابود کردن تمامی سلاح‌های شیمیایی موجود است.
استفاده از سلاح‌های شیمیایی در شکل مدرن و جدید خود با جنگ جهانی اول شروع شد. دول متخاصم برای در هم شکستن خطوط مقدم حریف به انتشار گاز‌های سمی متوسل شدند. اگر چه این اقدام در آن زمان خیلی فجیع بود ولی تعداد افرادی کمی توسط گاز‌های سمی کشته شدند.
دردناک ترین میراث شوم استفاده از بمب شیمیایی مجروحین بودند که تا سال‌ها از مشکلات ریوی و اخلال در اعصاب رنج بردند. برخی بعد‌ها بینایی شان را از دست دادند. از نقطه نظر اجتماعی در برخی نقاط جهان مثل آمریکا ده هزار نفر از روبرو شدن با افرادی که در معرض انفجار‌های شیمیایی قرار گرفته بودند، خودداری می‌کردند.
بعد از جنگ جهانی اول برخی از دول غربی و شرقی در منازعات خود در نقاط مختلف دنیا به صورت محدود از جنگ افزار‌های شیمیایی استفاده کردند. مواردی چون اقدام دولت شوری سابق بر علیه شورش دهقانان مخالف، جنگ‌های اسپانیا و فرانسه در مستعمره مراکش اسپانیا، مداخله بریتانیا در بین النهرین و هجوم دولت فاشیست ایتالیا به حبشه از این دست هستند.
تبعات مخرب و نتایج ویرانگر سلاح‌های شیمایی باعث شد تا در قرار داد ژنو، استفاده از بمب شیمیایی ممنوع گردد و عملی مغایر با قوانین بین المللی تعریف شود.
در جنگ جهانی دوم نیز حکومت نازیست و فاشیست آلمان از گاز‌های سمی و کشنده بر علیه یهودیان استفاده کرد.
جنگ ایران و عراق بعد از جنگ جهانی دوم، بزرگترین حادثه‌ای بود که علی‌رغم منع قرار داد ژنو، در آن بمب‌های شیمیایی توسط ارتش عراق و به دستور صدام حسین بر علیه ایران به کار گرفته شد. ارتش عراق از گاز‌های سارین و خردل استفاده کرد تا ایران را وادار به اتش بس کند. ده‌ها هزار رزمنده و سرباز ایرانی توسط این بمب‌ها کشته شده و یا مجروح گشتند. برخی از بازماندگان این جنایت دچار بیماری‌های سختی شدند و سال‌ها بعد جان باختند.
اخیرا نشریه شورای روابط خارجی آمریکا بر اساس منابعی که سازمان سیا در دست دارد، مدعی شده است که نیرو‌های امنیتی امریکا از کاربرد سلاح‌های شیمیایی توسط صدام حسین خبر داشتند ولی کاری برای توقف این فعالیت‌های جنایت بار انجام ندادند. همچنین نیرو‌های اطلاعاتی آمریکا با استفاده از تکنولوژی «جی پی اس» که در آن زمان تازه ابداع شده بود، محل تجمع سربازان ایرانی را به ارتش عراق اطلاع داده بودند و آنها نیز از این اطلاعات برای هدف قرار دادن نیرو‌های نظامی ایران با بمب‌های شیمیایی استفاده کرده بودند.
صدام حسین در اواخر جنگ نیز در شهر حلبچه در کردستان عراق به نحو گسترده ای از سلاح‌های شیمیایی بر علیه مخالفین کرد، مردم حلبچه و نیرو‌های نظامی ایرانی استفاده کرد. تعداد قربانیان این جنایت که با فرماندهی علی شیمیایی انجام شد، بین ۳ تا ۵ هزار نفر تخمین زده می‌شود.
مورد بعدی که تا قبل از اتفاق سوریه، آخرین نمونه انفجار‌های شیمیایی بود، حادثه تروریستی در ایستگاه مترو توکیو ژاپن بود. فرقه آم شینریکو به ایستگاه متروی یاد شده با گاز سارین حمله کرد. در نتیجه این حمله تروریستی ۱۳ نفر کشته شدند و هزار‌ها نفر زخمی گشتند. شوکو آسا هارا رئیس و برخی دیگر از اعضاء فرقه فوق به خاطر این عمل ضد انسانی اعدام شدند.
بنابراین تعداد دفعاتی که گاز‌های مرگ آور بساط ضیافت مرگ را فراهم ساخته‌اند، کم تعداد است. همین امر نشان دهنده تبعات مهلک و خطرناک این سلاح کشتار جمعی است که به ندرت وجدان هایی حاضر شدند دست به این جنایت بزنند.
در سال ۱۹۹۷ پیمان منع اشاعه سلاح‌های کشتار جمعی، تولید، انباشت و استفاده از سلاح‌های شیمیایی را به صورت مطلق ممنوع کرده است. تا کنون فقط کشور هایی چون آنگولا، مصر، کره شمالی و سوریه این پیمان را امضا نکرده‌اند.
عدم امضای این معاهده امتیاز منفی بزرگی در کارنامه این کشور‌ها است. خودداری دولت سوریه از امضای معاهده فوق، تشدید کننده سوء ظن در خصوص ارتکاب انفجار‌های اخیر شیمیایی در حومه دمشق است.توافق همه کشور‌های جهان در پای معاهده فوق و تصویب و اجرای اقدامات تنبیهی سنگین بر علیه مرتکبین می‌تواند استفاده از سلاح‌های شیمیایی را روانه موزه تاریخ نماید. این لکه ننگ با همت جامعه جهانی و اتحاد ملل هر چه زود تر باید از پیشانی بشر پاک شود.
