انتشار فایل صوتی عباس عراقچی در روز‌های گذشته جنجالی شد. سخنان فاش شده وی هم پرتو جدیدی بر کشمکش‌ها و اختلاف نظر‌ها در درون بلوک قدرت در خصوص مذاکرات هسته‌ای می‌اندازد و هم بستری برای فهم بهتر واقعیت‌های توافق‌نامه ژنو خارج از پروپاگاندا‌های موافقان و مخالفان در صفوف حکومت است.
در بخش‌هایی از فایل صوتی که از قرار معلوم در جلسه خصوصی بوده است، عراقچی می‌گوید: «از اول هم آمریکایی‌ها خداوکیلی گفته بودند ما غنی‌سازی شما را می‌پذیریم، اما نه به‌عنوان حق، چون برای نزدیک‌ترین متحدان‌مان هم نپذیرفته‌ایم.»
سپس او در پاسخ به این پرسش که اگر آمریکا حق غنی‌سازی را نمی‌پذیرد پس نامه رییس‌جمهور به رهبری بلوف بوده است؟ می‌گوید: «بین خود ما، حتی رییس‌جمهور، کلمه حق و شناسایی حق کمی قاطی شده؛ و تفسیرهای مختلفی می‌شود اما این‌که آقای رییس‌جمهور در نامه‌اش نوشته حق ما را به‌رسمیت شناخته‌اند، ایشان اشتباه کرده‌اند.»
عراقچی در واکنش به انتشار مطالب منتسب به وی اصل حرف را پذیرفت ولی گفت متن سخنرانی وی به صورت تحریف شده و ناقص پخش شده است. او انتشار کنندگان را به بازی با منافع ملی متهم ساخت.
اما بررسی محتوی فایل و توجه به سخنانی که رییس دفتر مصباح یزدی در قم پیشتر به نقل از وی اظهار داشت و مباحثی که در حلقه‌های داخلی اصول‌گرایان افراطی پیرامون مذاکرات هسته‌ای در جریان است، نشان می‌دهد که احتمال صحت فایل صوتی بالا است.
اهمیت این حرف‌ها زمانی بیشتر می‌شود که عراقچی از کادر‌های دولت احمدی‌نژاد است که در دولت جدید سمتش را حفظ کرده و حتی در سطح مذاکرات هسته‌ای ارتقا پیدا کرده است. در تیم مذاکره کننده کنونی او نزدیک‌ترین فرد به خامنه‌ای است.
ژرف کاوی مفاد اقدام مشترک شش ماهه ژنو روشن می‌سازد غنی‌سازی به عنوان یک حق برای ایران به رسمیت شناخته نشده است بلکه به عنوان یک امکان محدود و مشروط در نظر گرفته شده است. در چشم انداز مذاکرات جامع نیز تغییری در این نگاه دیده نمی‌شود.
مقام‌های غربی تاکنون صریحا اعلام کرده‌اند غنی‌سازی را به عنوان حق ایران نمی‌شناسند. در تفسیر دولت آمریکا از ان پی تی غنی‌سازی اورانیوم حق اعضا محسوب نمی‌شود. اما کشور‌هایی که به باشگاه اتمی دنیا پیوسته‌اند بر اساس کارکرد صلح آمیز غنی‌سازی اورانیوم آن را حق طبیعی هر کشوری می‌دانند که عضو ان پی تی بوده و تحت نظارت آژانس جهانی انرژی اتمی فعالیت می‌کند.
البته کاربری دو گانه فرایند غنی‌سازی اورانیوم بحث را پیچیده می‌سازد اما تا زمانی که اطمینان از جنبه صلح آمیز بودن فعالیت‌های اتمی وجود دارد، برخورداری نامشروط و متناسب با نیاز از غنی‌سازی اورانیوم حق هر کشوری است که می‌خواهد از فناوری‌های هسته‌ای استفاده نماید.
اما بررسی محتوایی توافق‌نامه مقدماتی ژنو ۶ روشن می‌سازد که در گام اول شش ماهه، اشاره‌ای به مجاز بودن غنی‌سازی توسط ایران نشده و فقط حق استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای قید گردیده است. در بخش مرحله نهایی که مربوط به مفاد قرارداد نهایی و جامع است نیز انجام غنی‌سازی به صورت مشروط و محدود ذکر شده است. در این سند آمده: «بعد از این‌که اثبات شد که حکومت صرفا به دنبال مقاصد صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای است و قصد و برنامه نظامی ندارد آن‌گاه ایران می‌تواند در چارچوب توافق شده با گروه ۱+۵ به صورت محدود و در حد نیاز عملی خود غنی‌سازی اورانیوم در سطوح پایین را انجام دهد.»
در قرار داد تصریح شده است که اندازه، مکان و سطح غنی‌سازی مشروط به تعریف متقابل طرفین است.
بدین ترتیب امکان استفاده از اورانیوم غنی‌سازی شده از سوی ایران از حالت نامشروط بیرون آمده و مشروط به موافقت قدرت‌های جهانی شده است .
حال اگر فرض شود که مرحله مقدماتی به خوبی جلو برود و فضا برای امضا قرارداد جامع و نهایی مساعد شود، پذیرش این ادعا نفی حقوق کشور و ملت ایران است و از منظر ملاحظات ملی و رعایت منافع ملی ایراد دارد.
چون آن وقت معاهده جنبه همیشگی پیدا می‌کند و عملا امضای آن به معنی پذیرش دائمی محدودیت و یا کسب مجوز برای انجام غنی‌سازی اورانیوم است. در حالی که در کنوانسیون منع اشاعه سلاح‌های اتمی، چنین قیدی برای کشور‌ها وجود ندارد.
صحبت‌های عراقچی نشانه‌ای است که صورت‌بندی غیر واقعی و شعاری روحانی و ظریف از توافق‌های اتمی در داخل تیم دیپلماسی هسته‌ای نیز مخالفانی دارد.
البته برای حکومت و شخص خامنه‌ای شناسایی حق به خودی خود اهمیت ندارد و آن‌ها با رویکرد پراگماتیستی می‌خواهند امکان عملی غنی‌سازی را داشته باشند و ساختار موجود هسته‌ای به لحاظ تاسیساتی و فنی تغییری پیدا نکند و محدودیت‌ها فقط بر روی محصولات خروجی اعمال شود.
پیرامون تفسیرعمل‌گرایانه داخل حکومت اختلاف نظر وجود دارد. اما به نظر می‌رسد هدف اصول‌گرایان افراطی در زیر سوال بردن ادعا‌های حسن روحانی، دفاع از عملکرد مذاکره کنندگان قبلی است. آن‌ها می‌خواهند تاخیر در توافق را ناشی از ایستادگی تیم قبلی بر روی استیفای حق ایران جلوه دهند. در واقع شبح رقابت‌های داخلی بر سر مباحث هسته‌ای سایه افکنده است.
در مجموع فاش شدن سخنان خصوصی عراقچی تاکید بر این واقعیت بود که غرب برای جمهوری اسلامی غنی‌سازی اورانیوم را به عنوان حق به رسمیت نمی‌شناسد. حکومت و هر دو جناح اصول‌گرایان و اعتدال‌گرا‌ها هم به این واقعیت تن داده‌اند و با برخوردی عمل‌گرایانه می‌خواهد غنی‌سازی در سطح محدود را داشته باشند. اما در سطح رقابت‌های داخل قدرت و افکار عمومی به خلط ادعای حق و شناسایی حق می‌پردازند تا پروژه‌های سیاسی خود را جلو ببرند.
