حسن روحانی در سومین مصاحبه تلویزیونی خود کوشید تا چشم انداز امیدوار کنندهای در زمینه اقتصادی ترسیم نماید. وی در عین حال تصویر مثبتی از عملکرد اقتصادی دولت ارائه داد. محور اصلی ادعاهای وی در زمینه کاهش نرخ تورم و عدم استفاده از منابع مالی بانک مرکزی بود.
دولت یازدهم تا کنون استفاده از پول پر فشار و بانک مرکزی را منطقه ممنوعه اعلام کرده و به آن وفادار مانده است تا ارزش پول ملی بیشتر سقوط نکند. روحانی روی کاهش تورم به زیر ۳۵ درصد در پایان سال مانور داد. اگر چه موفقیت دولت قابل انکار نیست اما معلوم نیست با توجه به نا امیدی بازار سرمایه داخلی به افزایش سرمایهگذاری و همچنین تاثیرات افزایش حاملهای انرژی و اجرای فاز دوم یارانهها که عملا حالت هدفمندی پیدا نکرد، دولت چگونه میخواهد جلوی افزایش نرخ تورم را بگیرد.
علائم و نشانهها خبر از گرایش سرمایهها به سمت فعالیتهای حبابی و رونق یافتن دوباره بورس بازی در مسکن و ارز میدهد. مجموعه این عوامل چالشهایی جدی برای دولت ایجاد میکند و استعداد ان را دارد که جهشی در نرخ تورم پدید آورد.
روحانی با گفتن حرفهای کلی که افزایش قیمت برق، بنزین، گازوئیل، نفت و گاز تاثیری بر زیاد شدن بهای کالاهای دیگر ندارد، سعی کرد تاثیر روانی افزایش قیمتها را مهار نماید که شیب آنها بر خلاف قول اولیه او تدریجی نیست. اما ممانعت از بازگشت تورم به نرخ زیاد گذشته با حرف و گفتار درمانی میسر نمیشود و تدبیر و برنامه میخواهد که تا کنون تیم اقتصادی دولت در این خصوص توانی از خود نشان ندادهاند. افزایش پنجاه درصدی حاملهای انرژی فشار زیادی بر طبقه متوسط به پایین و محروم جامعه خواهد آورد. پیامدهای آن به لحاظ سیاسی مشکلاتی را برای روحانی پدید میآورد.
روحانی اشارهای به ناکامی دولت در دعوت به انصراف از دریافت یارانه نکرد و از اینکه مردم در موعد مقرر با نظم و انضباط ثبت نام کردند تشکر کرد. در حالی که تقاضای دولت انصراف داوطلبانه دهکهای درآمدی بالای جامعه بود امری که محقق نشد و روحانی نیز از کنار آن نگذشت. وی توضیح نداد چرا دولت در ماههای اولیه فاز دوم پرداخت یارانهها میخواهد به همه ثبت نام کنندگان یارانه دهد. در حالی که وزیر اقتصاد قبلا اعلام کرده بود نزدیک ده میلیون نفر از ثروتمندان کشور شناسایی شدند اما ادعای وی در زمینه راست آزمایی اظهارات مالی ثبت نام کنندگان در عمل تحقق نیافت. روحانی در این خصوص نیز توضیحی نداد که عملا مشابه دوران احمدینژاد هدفمند سازی یارانهها را بی معنی میسازد و بر خلاف محتوی قانون هدفمندی یارانهها نیز است.
روحانی در خصوص درمان و مسائل دارویی وعده هایی داد که باید دید در عمل به کجا میانجامد. همچنین گفت یارانه کالایی تا پایان سال پنج بار به نیازمندان پرداخت خواهد شد. این بار قرار است به جای توزیع در میادین عمومی، افراد تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی از آنها بهره مند شوند. اما معلوم نیست ساز و کار توزیع چگونه خواهد بود و واقعا بخش نیازمند جامعه از امتیاز امنیت غذایی بهره مند میشود.
سخنان روحانی در زمینه بهبود چشمگیر در زمینه کشاورزی مشابه ادعاهای وی در سفرهای تبلیغاتی اغراق گونه به نظر میرسد. ادعاهای وی با توانایی دولت و تشدید خشکسالی در کشور نمیخواند. به نظر میرسد ادعاهای دولت در زمینه کشاورزی از بارز ترین نقاط آسیب آن باشد.
از فحوای حرفهای روحانی بر میآید وی به انعقاد توافقنامه جامع هستهای امیدوار است. او سعی کرد منتقدین و مخالفان را به اقلیتی از اصولگرایان افراطی تقلیل دهد. او تهدید کرد در صورت افزایش کارشکنی آنها مردم باید جوابشان را داده و خرابکاریهای آنها را خنثی سازند. ادعای وی در زمینه حمایت اکثریت جامعه از آشتی با دنیا و مصالحه هستهای حرف درستی است و همچنین وی برای عبور از موانع نیاز به تحرکات عملی مدافعان دارد. اما در عین حال دولتی که ادعای تضارب آراء و آزاد اندیشی دارد باید اصل انتقاد و مخالفت را به رسمیت بشناسد و پاسخ به منتقدان را به شیوه منطقی و مستدل بدهد.
اگر چه قابل انکار نیست کسانی از برداشته شدن تحریمها و کاهش تنش در سیاست خارجی به لحاظ مادی متضرر میشوند اما همه مخالفان را نمیتوان در این دسته جای داد.
روحانی برخوردی تهاجمی با اصولگرایان افراطی انجام داد و آنها را به دروغگویی متهم نمود و همچنین کوشید بین فعالیتهای آنها و ادعاهای رهبری در حوزه فرهنگ تعارض برقرار نماید. اما کسانی که این حرفها را میزنند از حاشیه امنیتی برخوردار هستند که بدون حمایت رهبری امکان پذیر نیست.
روحانی در سیاست خارجی بار دیگر آشکار ساخت که به رسیدن به توافق با غرب خوشبین است و آن را امکان پذیر میداند. وی گفت: «بر این اساس، نظر کسانی که معتقدند مسائل ما با دنیا حل نمیشود، نظر درستی نیست؛ چراکه ما میتوانیم مسائلمان را با دنیا حل کنیم؛ البته برخی مسائل پیچیده است و یک روزه حل نمیشود.»
البته او روشن ساخت که انتظار دارد غرب در چارچوب زمانی مناسبی تحریمها را به صورت کامل بردارد. در عین حال وی میپندارد که دستیابی به توافق جامع ممکن است در پایان مهلت شش ماهه اقدام مشترک ژنو شدنی نباشد. اما لحن و نوع صحبتهای وی نشان میدهد که از موافقت رهبری مطمئن است.
ولی نظرات او در سیاست خارجی تعارض چشمگیری با دیدگاه خامنهای دارد. این مساله اجازه نمیدهد مسائل به سادگی که وی میپندارد جلو رود.
روحانی در عین حال روی بهبود رابطه با روسیه و چین نیز زیاد مانور داد که با سخنان وی در ایام تبلیغات انتخاباتی سنخیت تام نداشت.
اما در حوزههای سیاست داخلی روحانی سخنی نگفت و فقط به صورت کلی گفت وعده هایش را فراموش نکرده است. اما تا کنون ۸ ماه از آغاز به کار دولت گذشته است و بهزودی وارد سال دوم فعالیتش میشود. گشایش در حوزههای سیاسی و فرهنگی، اقلیتهای قومی و مذهبی و برنامههایی که وی وعده داد در آغاز دوران فعالیت دولت امکان عملی شدن دارند. موکول کردن مسائل به آینده احتمال حل آنها را دشوار تر میسازد.
روحانی اگر نتواند زمینه فعالیت احزاب معترض، تشکلهای دانشجویی مستقل، رسانههای آزاد و نیروهای جامعه مدنی را مساعد نماید و هویت طلبان قومیتی و اقلیتهای مذهبی تغییری را درک نکنند، آنگاه حمایت نیروهای معترض به وضع موجود از زاویههای سیاسی و فرهنگی را از دست میدهد. رفتار روحانی در عرصههای سیاسی و فرهنگی تا کنون نوعی دوگانگی و برخورد پوپولیستی را به اذهان متبادر کرده است. در این حوزه گفتار درمانی جواب نمیدهد و باید اقدامات عملی و قابل سنجش صورت بگیرد.
در مجموع مصاحبه مطبوعاتی روحانی بیشتر شامل وعدههای نسیه بود. به نظر میرسد او تمرکزش را در حوزه اقتصادی و سیاست خارجی گذاشته است. مصاحبه بعدی وی در تابستان خواهد بود. آن موقع وی دیگر نمیتواند مانند این مصاحبه روی وعده دادن تکیه کند و لااقل باید در حوزه اقتصادی دستاورد هایی را نشان دهد.