انتخابات ریاست جمهوری اوکراین در جوی آمیخته به نا آرامی و درگیری‌های خشونت‌بار و خونین در شرق اوکراین برگزار شد. مخالفان مسلح که متهم به وابستگی به روسیه هستند اجاره ندادند حوزه‌های رای گیری در مناطق دنتسک و لوهانسک دایر شود. در حدود بیست درصد حوزه‌ها در این مناطق فعال بودند و شهروندان رای‌های شان را به صندوق‌ها ریختند. در شبه جزیره کریمه نیز امکان برگزاری انتخابات وجود نداشت.
از جمعیت ۳۵ میلیون واجد حق رای اوکراین در حدود شصت درصد در انتخابات شرکت کردند که با توجه به وضعیت بحرانی این کشور و ممانعت از رای گیری در برخی حوزه‌ها رقمی قابل پذیرش است. ۲۱ کاندیدا در این انتخابات حضور داشتند و انتخابات به خوبی و بدون شکایت‌های زیاد برگزار شد.
همچنین انتخابات به لحاظ شاخص‌های انتخابات آزاد و منصفانه از کیفیت بالایی برخوردار بود و ستایش ناظران خارجی و داخلی بر انتخابات را برانگیخت. دولت موقت اوکراین به ریاست الکساندر تورچنیف علی‌رغم تنگنا‌ها و مشکلاتی که داشت نمره قبولی در اجرای انتخابات گرفت. در حالی که تردید وجود داشت دولت بتواند با موفقیت انتخابات را برگزار نماید.
تقریبا از تمامی گرایش‌های سیاسی و مناطق جغرافیایی اوکراین در انتخابات کاندیدا وجود داشت. اکثر کاندیدا‌ها وابسته به احزاب بودند ولی شماری از آن‌ها از جمله پروشنکو برنده انتخابات به صورت منفرد در رقابت‌ها حضور یافتند.
میخائیل دوبکین از هواداران یانوکوویچ رئیس جمهور مخلوع اوکراین و شری تیپیگو از کاندیدا‌های مدافع رابطه برابر با روس و غرب و نامزد حزب اوکراین مقتدر نیز حضور داشتند. تیپیگو ضمن دفاع از پیوستن به اتحادیه اروپا خواهان به رسمیت شناخته شدن زبان روسی به عنوان زبان دوم رسمی در کشور اوکراین است. او همچنین از قانونی‌شدن روسپیگری در اوکراین نیز حمایت می‌کند.
از راست‌های افراطی نیز اوله تیاهنیبوک کاندید گروه اسوبودا و مدافع الحاق به ناتو و اوله لیاشکو کاندید حزب رادیکال نیز در انتخابات شرکت کردند.
پیروز انتخابات
بنا به نتایج غیر رسمی پیتر پروشنکو تاجر میلیاردر و تولید کننده معروف شکلات اوکراین با فاصله زیاد از دیگر رقبا برنده انتخابات شد. بر مبنای شمارش ۹۰ درصد صندوق‌های رای او قریب به ۵۵ درصد از سبد آرا را به خود اختصاص داده است. نفر بعدی تیموشنکو بانوی انقلاب نارنجی اوکراین است که فقط توانست ۱۳ درصد از رای‌ها را بدست آورد.
اگر چه پروشنکو با فعالیت‌های اقتصادی بیشتر شناخته می‌شود اما رجلی سیاسی نیز است. او پیش از این سمت‌های مهمی چون رئیس کمیسیون بودجه و عضو پارلمان*، وزیر خارجه و وزیر تجارت را بر عهده داشته است. او همچنین فقط مالکیت شرکت تولید شکلات را ندارد بلکه صاحب موسسات متعددی چون یک شبکه تلویزیونی و شرکت‌هایی در حوزه‌های کشاورزی، خودرو سازی و حمل و نقل است. او اعلام کرد بعد از ورود به کاخ ریاست جمهوری تمامی اموالش به غیر از شبکه تلویزیونی را خواهد فروخت.
پروشنکو به عنوان سیاست‌مداری هوادار غرب شناخته می‌شود. او بعد از اعلام نتایج اولیه و موفقیت از پیروزی‌اش که به احتمال بسیار زیاد نیاز به رقابت در دور دوم ندارد، تصریح کرد که مسیر الحاق اوکراین به اتحادیه اروپا را دنبال خواهد کرد اما در عین حال رابطه خوبی با روسیه نیز خواهد داشت.
او اعلام کرد وارد گفتگوی جدی با روسیه خواهد شد و سعی می‌کند با تدوین دقیق موضوعات، نقشه راه و فراهم کردن مدارک گفتگویی مفید و موثر را سازمان دهد تا ملاقات با پوتین تنها فشردن دست‌ها نباشد. این ملاقات به احتمال زیاد در نیمه اول ماه جولای صورت خواهد گرفت.
او به دنبال رابطه متوازن بین غرب و روسیه است و با واقع‌بینی قبول کرده که روسیه متغیری غیر قابل انکار در تعیین معادلات اوکراین است. روابط پیشین وی با پوتین در قالب همکاری‌های تجاری و مراودات سیاسی با روسیه باعث خوش‌بینی در حل مشکلات روسیه و اوکراین است.
به دلیل همین سابقه دولت روسیه نیز از موضع پروشنکو استقبال کرد و لاوروف وزیر خارجه روسیه اظهار داشت روسیه آماده گفتگوی مستقیم با پروشنکو است و بدین ترتیب رسمیت انتخابات ریاست جمهوری و دولت جدید اوکراین را پذیرفت.
پوتین پیش از انتخابات نیز اعلام کرد روسیه از فرایند انتخابات در اوکراین حمایت کرده و خروجی آن را قبول دارد. البته به نظر می‌رسد روس‌ها بر اساس برآوردی که داشتند پیشاپیش از نتیجه انتخابات اوکراین و عدم موفقیت چهره‌های ضد روس و یا تماما غرب‌گرا اطمینان حاصل کرده بودند.
پروشنکو اعلام کرد دلیلی نمی‌بیند آرسنکوف نخست وزیر موقت اوکراین را تغییر دهد و بنا دارد با اکثر اعضا کابینه فعلی کارش را شروع نماید.
تحلیل مقدماتی از انتخابات اوکراین
انتخابات اوکراین در وهله اول به دوران یانوکویچ در اوکراین به صورت کامل پایان داد و اوکراین را وارد فصل جدیدی از حیات سیاسی نمود. نرخ مشارکت با توجه به درگیری‌ها در شرق اوکراین قابل قبول بود اگر چه خیلی بالا نیست اما به اندازه‌ای است که نشان‌گر همراهی اکثریت مردم اوکراین از روند سیاسی در حال شکل‌گیری است.
جدایی‌طلبان از این انتخابات ضربه خوردند. اما این آسیب در حدی نیست که تحرکات نظامی و سیاسی آن‌ها را در کوتاه مدت متوقف سازد اما پسامد انتخابات اوکراین عرصه را برای تحقق مطالبات جدایی خواهان دشوار ساخت.
شکست فاحش تیموشنکو نیز نشان داد که مردم اوکراین علاقه‌ای به بازگشت سیاسیون و دولت‌مردان قدیمی ندارند و ترجیح می‌دهند چهره‌های جدید زمام امور را در دست بگیرند. البته چهره‌های جدید افراد با تجربه‌ای هستند اما در سطح اول حکم‌رانی مسوولیت نداشته‌اند. همچنین از آن‌جایی‌که شهرت پروشنکو به خاطر فعالیت‌های اقتصادی او است لذا این مساله نشان‌گر توجه اصلی مردم اوکراین به حل مشکلات اقتصادی و معیشتی است. در حال حاضر به نظر می‌رسد توسعه و ایجاد اشتغال اولویت اصلی اکثریت مردم اوکراین را تشکیل می‌دهند.
شکست فاحش کاندیدا‌های روس‌گرا و مدافعان بانوکوییچ نیز پیام مشخص و صریحی دارد که در مقطع کنونی مردم اوکراین نظر منفی به نیرو‌های سیاسی روس‌گرا دارند.
در عین حال رای کاندیدای سوم اوله لیاشکو نیز معنای سیاسی مهمی دارد که در حدود ۸.۵ درصد رای‌های اخذ شده را بدست آورد. این ناکامی نیز نشان‌گر پایگاه اجتماعی کم راست افراطی وناسیونالیست‌های تند رو در اوکراین است و در عین حال پرده از نادرستی پروپاگاندای مخالفان دولت موقت و جنبش اعتراضی اوکراین بر می‌دارد که با بزرگ‌نمائی و اغراق‌های زیاد مدعی بالادستی گرایش‌های فاشیستی در مناسبات سیاسی جدید اوکراین بودند.
این نیرو‌ها ممکن است در مقاطعی خاص در فعالیت‌های میدانی نقش برجسته‌ای پیدا کنند اما وزن آن‌ها در کلیت جامعه اوکراین پایین است. البته از زاویه‌ای فعالیت‌های جدایی طلبان عرصه را برای تحرکات فرا عادی راست‌های افراطی و نقش آفرینی بالاتر از وزن واقعی آن‌ها مساعد می‌سازد. در حال حاضر گروه رادیکال فعالیت در جنگ و برخورد با جدایی‌طلبان روس‌گرا فعال است.
نتیجه انتخابات همچنین مشوق غرب در گسترش حمایت از اوکراین و مواجهه بیشتر با روسیه است. در جریان انتخابات چند تن از سناتور‌های آمریکایی چون کلی ایوت، راب پورتمن و بنجامین کاردین و مقامات سابق چون مادلین آلبرایت نیز حضور داشته و بر روند انتخابات نظارت کردند. ایوت خواهان افزایش تحریم‌ها بر علیه روسیه به خاطر کارشکنی در برگزاری انتخابات در شرق اوکراین شد.
چالش‌ها
بزرگترین چالش پوشچنکو جنگ داخلی اوکراین است. جدایی‌طلبان مسلح بعد از مشخص شد نتیجه انتخابات فعالیت‌های‌شان را شدت بخشیده و به سمت تسخیر فرودگاه دنتسک رفتند. ارتش اوکراین نیز با هواپیما و هیلی کوپتر به آن‌ها حمله کرد و آن‌ها را مجبور به تخلیه فروگاه کرد.
در جریان درگیری تعداد زیادی مجروح شده و حداقل یک نفر جان باخت. ارتش می‌گوید بعد از دادن اولتیماتوم و نادیده گرفتن آن توسط شورشیان مسلح دست به حمله هوایی زده است. اما نماینده دولت مستقل دنتسک می‌گوید آن‌ها برای آزاد سازی نیرو‌های‌شان به فرودگاه رفته بودند. اداره خبری فرودگاه نیز اعلام کرد که شورشیان برای تصرف فرودگاه آمده و به پرسنل اخطار کرده بودند که از فرودگاه خارج شوند.
واقعه فوق باعث شد تا دولت روسیه به پروشنکو هشدار داد که در فکر پیروزی سریع بر جدایی‌طلبان مسلح با افزایش حملات نظامی نباشد. پروشنکو اعلام کرد که خواهان خویشتن‌داری ارتش اوکراین است و راهکار نظامی را برای دوران کوتاه چند روزه توصیه می‌نماید نه چند ماهه. اما او تصریح کرد با تروریست‌ها که منظورش جدایی‌طلبان مسلح شرق اوکراین هستند گفتگو نخواهد کرد و مذاکرات را با نیروهایی که مشی مسالمت آمیز دارند جلو می‌برد.
این مساله مانعی در رسیدن به توافق با روسیه است. روسیه ظاهرا حمایتی از خواست جدایی طلبان ندارد اما رفراندوم نامتعارف و جنجالی آن‌ها را به رسمیت شناخته است. از سوی دیگر روسیه خواهان حکومت غیر متمرکز و فدرال در اوکراین است و تاکنون از تشکیل دولت‌های مستقل در شرق اوکراین حمایت نکرده است. برخی از منابع اطلاعاتی غرب ودولت موقت اوکراین مخالفان مسلح را به تبعیت و وابستگی به روسیه متهم می‌سازند.
پروشنکو برای توقف جنگ داخلی و حفظ تمامیت ارضی اوکراین راهی جز استفاده موثر از راهکار نظامی ندارد. فاصله زیاد بین مطالبات جدایی طلبان شرق و نیرو‌های مرکز گرا در کیف به قدری زیاد است که امکان مصالحه و توافق را ممتنع می‌سازد.
در این شرایط افزایش عملیات نظامی پنجره‌های گفتگو بین پروشنکو و پوتین را می‌بندد. مگر این‌که روسیه از اهرم فشار خود استفاده کرده و در ازا موافقت پروشنکو با ساختار حکومتی غیر متمرکز در اوکراین جدایی‌طلبان را به کنار گذاشتن خواست خود و پذیرش ساختار فدرال وادار کند.
در این صورت امکان حل و فصل مسالمت آمیز نا آرامی‌ها در اوکراین وجود دارد. در غیر این صورت فرجام جنگ داخی سرنوشت اوکراین را مشخص می‌سازد.
مشکل بزرگ دیگر پروشتکو بحران وخیم اقتصادی اوکراین و انتظارات فزاینده مردم برای حل سریع مشکلات است. او بدون پایان دادن به تنش‌ها قادر نخواهد بود در عرصه اقتصادی اوکراین تحولی ایجاد نماید.
در مجموع انتخابات تا حدی وضعیت سیاسی اوکراین و آرایش نیرو‌ها در این کشور پر حادثه را مشخص نمود ولی هنوز فاکتور‌های متغیر و پیش بینی ناپذیر در حدی هستند که آینده اوکراین را در مسیر‌های محتمل متعددی قرار می‌دهد.
