سخنان جواد ظریف در دانشگاه تهران بازتاب گسترده‌ای یافت. حساس‌ترین آن مربوط به پاسخ به یکی از سوال‌ها بود که ظریف گفت: «آمریکا که با یک بمبش می‌تواند تمام سیستم‌‌های نظامی ما را از کار بیندازد، از سیستم نظامی ما نمی‌ترسد».
بعد از بالا گفتن اعتراضات ظریف با صدور بیانیه‌ای به توضیح پیرامون سخنانش پرداخت و مخالفین را به جنجال راه انداختن و داوری بر اساس بازتاب نادرست سخنان وی متهم کرد. او گفت: «آنچه که آمریکا از آن می‌‌هراسد مقاومت مردم ایران است» و «در عین حال که به توان و قدرت دفاعی و نیروهای بسیجی کشور افتخار می‌کنیم، این امر واقعیتی انکارناپذیر است».
«جای‌گاه و توان بالای قدرت دفاعی جمهوری اسلامی ایران منبعث از مقاومت مردم شجاع و قهرمان ایران است و این مهم در طول دفاع هشت ساله و ایثارگری و فدارکاری آحاد ملت شریف ایران به ویژه رزمندگان و ایثارگران به اثبات رسیده است.»
اما باز او مشابه سخنانش در دانشگاه تهران تاکید کرد که قدرت ناشی از مقاومت مردم، قدرت اصلی ایران است و آمریکا و کشور‌های خارجی روی آن حساب می‌کنند.
اشاره ظریف به عدم توازن و فاصله چشم‌گیر بین توانایی‌های نظامی متعارف ایران و آمریکا منطبق به واقعیت است. شجاعت وی در بیان این سخن شایسته تقدیر است. تنها با تکیه بر برآورد واقعی از قدرت می‌توان تصمیم گیری‌های مفید به حال ملت و کشور داشت.
قدرت ایران در کاهش شکاف دولت- ملت و مقاومت و اراده مردم ایران است. البته توانایی نظامی ایران بعد از جنگ رشد چشم‌گیری داشته و موجب شد ایران در حال حاضر یکی از بهترین نیروهای نظامی منطقه را داشته باشد. اما فاصله ایران و آمریکا در چارچوب قابلیت‌های نظامی بسیار زیاد است. ایران فقط در حوزه جنگ‌های نامتقارن و برخورد‌های غیرمستقیم می‌تواند در برابر آمریکا عرض اندام کند.
ادعا‌های خارج از توازن قوای منطبق بر واقعیت‌ها و عدد و رقم، چیزی جز رجز خوانی‌های تو خالی نیست. نادیده گرفتن فاصله توان نظامی ایران و آمریکا یاد آور حرف‌های مضحک سعید صحاف وزیر تبلیغات صدام است. وقتی ارتش آمریکا تقریبا تمامی خاک عراق را تصرف کرده بود وی مصاحبه می‌کرد و می‌گفت قورباغه‌های آمریکایی را نمی‌بیند!
نمونه‌های وطنی خطای محاسبه و بزرگ بینی فاحش توانایی ملی نیز کم نیست. سلطان محمد خوارزم‌شاه تخت و تاج و رفاه را بر سر نادیده گرفتن قدرت جهنمی چنگیز از دست داد. خاقان مغفور قاجار که خود را قبله عالم می‌نامید با تصور این‌که روسیه تزاری را می‌تواند مرعوب سازد، سری دوم جنگ‌های ایران و روس را با حمایت علما به راه انداخت و فرجام کار قرارداد به مراتب خفت‌بار «ترکمن‌چای» در مقایسه با گلستان بود. ارتش رضا شاه که تبلیغ پیرامون آن تمامی فضای رسانه‌ای و سیاسی ایران را پر کرده بود علی رغم اعلام بی طرفی ایران در همان روز‌های اول حمله متفقین از هم پاشید.
سیاست ملی سیاستی است که با برآورد و فهم درست از نقاط قوت و ضعف کشتی میهن را از میان امواج پر تلاطم تحولات منطقه‌ای و جهانی جلو می‌برد.
طبیعی است کسانی که با نگاه‌های ایدئولوژیک و قدرت محور به مسائل نگاه می‌کنند، غرق در پیله اوهام خود هستند، برخورد مسوولانه ندارند و منافع ملی برای آنها مهم نیست، منکر واقعیت‌ها شوند و تصورات و تخیلات خود را جای‌گزین نمایند.
اما تند‌ترین واکنش به سخنان ظریف از سوی فرماندهان سپاهی صورت گرفت که در دهه پیش با چراغ سبز خامنه‌ای حوزه نفوذ خود در سیاست و اقتصاد را گسترش داده‌اند. نظامی‌گری و مانور روی قدرت مسلح و جنگ افزار‌ها ابزار اصلی ابراز هویت آنها است. موقعیتی که آنها در عرصه سیاسی و اجتماعی کسب کرده‌اند بر مبنای تصویرسازی غلط و متوهمانه از قدرت نظامی و ایجاد ارعاب است.
صورت‌بندی که عزیز جعفری، اسماعیل کوثری، نقدی، سلامی و مسعود جزایری از قدرت خیره کننده خود در زمین‌گیر کردن آمریکا در صورت رویارویی نظامی ارائه می‌دهند، یاد آور صحنه‌های تعظیم درباریان کاخ فتحعلی شاه است که به زمین افتاده بودند و می‌گفتند قربان خاک پای همایونی شمشیر در غلاف کنید که دنیا زیر و رو می‌شود! یا میدان ارک تهران در عهد ناصری با تداعی می‌نماید که وقتی توپ‌های نادر از اصفهان به آن‌جا رسیدند چون رو به جنوب قرار گرفتن به خاطر تلاقی با قبله مناسب نبود بنابراین جهت توپ‌ها را به سمت شمال قرار دادند. در این حالت عده‌ای روی زمین افتادند و گفتند بدا به حال اروس (روس)!
واکنش‌های شتاب‌زده فرماندهان سپاه در عین حال آسیب پذیری آنها را نیز نشان داد. در شرایطی که مناسبت خاصی برای بیان پیشرفت‌های نظامی سپاه از قبل مطرح نبود به ناگاه هفته پیش به نمایش قدرت نظامی ایران تبدیل شد.
عزیز جعفری به میدان آمد و گفت: «توانمندی‌های سپاه به طوری است که اگر هزاران بمب بزنند شاید بتوانند ۱۰ تا ۲۰ درصد توان موشکی سپاه را بکاهند.»
«به هیچ‌وجه این طور نیست که سیستم دفاعی ما با دو بمب از بین برود، بلکه ممکن است فقط یک سری از زیرساخت‌ها از بین برود». وی سپس تاکید می‌کند که محمد جواد ظریف را اگرچه یک «دیپلمات صاحب نظر» می‌داند، اما معتقد است که او «تجربه و تخصص بحث درباره مسائل نظامی و امنیتی را ندارد» و حتی «دشمنان هم روی حرف او حساب باز نکردند».
جعفری با انتقاد تلویحی از توافق اخیر هسته‌ای ایران با قدرت‌های جهانی گفت: «آنچه ایران در این مذاکرات داده حداکثری و آنچه به دست آورده حداقلی است، اما در این میان عدم عبور از “خط قرمز” اهمیت دارد.»
جعفری در کنگره جهاد علمی نیز ضمن بزرگ‌نمایی حول پیشرفت‌های نظامی به دولت‌مردان توصیه کرد: «به رییس دولت، دولت‌مردان و تیم مذاکره کننده توصیه می‌کنیم از خون شهیدان پاسداری کنند…. درست است که امروز بر اساس نرمش قهرمانانه مطرح شده از سوی رهبری مجوز مذاکره داده شده و تاکنون از اصول عدول نشده، ولی وقتی قرار است مذاکره به نتیجه برسد عزت مردم ایران باید حفظ شود.»
نقدی رییس سازمان بسیج نیز موضع‌گیری‌های متعددی داشت. وی ضمن دعوت آمریکایی‌ها به طرح سوالات نظامی از وی، در مراسم بزرگداشت شهیده هاشمی گفت: «حق حاکمیت ملی قانون اساسی ماست و کسی نمی‌تواند ایران را از این حق قانونی محروم کند». او همچنین گفت: «پرونده‌ای که امروز در ژنو در جریان است به سطری کمتر از آن رضایت نمی‌‌دهیم و کوچک‌ترین تعرضی را به حاکمیت کشورمان قبول نمی‌‌کنیم و دشمن بداند این خط قرمز ماست.»
نقدی همچنین اظهار داشت: «اگر کسی تصور کند با سرکوب، بیداری اسلامی تمام شدنی است اشتباه می‌کند. امروز جنبش ۹۹ درصدی در اروپا و آمریکا شعله فروزان‌‌تری شده است که با این زورگویی‌ها خاموش نمی‌شود.»
وی با اشاره به این‌که سال‌‌های گذشته ایران کشوری بی‌سواد بود ولی امروز دشمن از توان علمی ما هراس دارد و مجبور است برای مذاکره التماس کند، ادامه داد: «آمریکا چندین سال برای مذاکره التماس کرد و برای حل مسایل پیام‌هایی فرستاد اما چون ما از طینت و ماهیت او باخبر هستیم نمی توانستیم به آمریکا اعتماد کنیم و امروز نیز این بی‌اعتمادی پا برجاست.»
سخنان جعفری و نقدی که در صحبت‌های دیگر فرماندهان سپاه نیز به صورت‌های دیگر بیان شد، خط مشی سپاه در مواجهه با احساس خطری که از سخنان ظریف شد را نشان می‌دهد. تداوم منطقی سخنان ظریف تضعیف نظامی‌گری در ساختار حکومت است. محور‌های اصلی این خط مشی مواردی چون ابراز ناخرسندی از عدم توازن در توافق‌نامه ژنو در عین حمایت کلی از آن، تهدید آمریکا در صورت رفتن به سمت گزینه نظامی و مانور بر روی قدرت نظامی کوبنده هستند.
البته همان‌طور که جعفری آشکار ساخت رهبری به سپاه اجازه تولید موشک‌های با برد بیش از دو هزار کیلومتر نداده است، خامنه‌ای مواظب است که وارد رویارویی نظامی با غرب نشود. این عامل باعث شد که ایران میانجی‌گری کند تا با خلع سلاح شیمیایی داوطلبانه سوریه زمینه حمله محدود نظامی آمریکا از بین برود. بنابراین هوشیاری خامنه‌ای عامل مهار کننده جاه طلبی‌های مقامات ارشد سپاه است.
پیشرفت نظامی ارتش و سپاه و افزایش قابلیت‌های نظامی فی نفسه امر مثبتی است اما این پیشرفت باید در خدمت مردم و منافع ملی بوده و نباید خرج رشد نظامی‌گری در سیاست شود. همچنین نباید تصویری اغراق گونه و دن کیشوت‌وار از آن بر ذهنیت مسوولین مربوطه نقش بندد.
