پارلمان کانادا طی مصوبه ای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران را در فهرست گروه های تروریستی قرار داد. به نظر می رسد با موافقت قریب الوقوع دولت چپ گرای کانادا، این مصوبه رسمی شده و کل هیات حاکمه کانادا از آن حمایت کنند. منتهی این اتفاق طبق ساختار قانونی کانادا پروسه ای زمانبر وطولانی است. ابتدا باید در کابینه و توسط وزراء مورد بحث و بررسی قرار بگیرد که ممکن است مشمول تغییراتی نیز بشود.
بدینترتیب اگر این مصوبه نهایی و اجرایی شود ، کانادا اولین کشوری در جهان است که به صورت رسمی وحقوقی سپاه را یک گروه تروریستی تلقی می کند. این تصمیم فقط گنجاندن یک نام در فهرست گروه های تروریست نیست، بلکه پیامد های قابل اعتنایی در سیاست ایران ، جهان وخاور میانه دارد. پیش از دولت کانادا، دولت آمریکا در دو مقطع اقدام مشابه را مورد بررسی قرار داد. نخست در زمان ریاست جمهوری اوباما و سپس در دوره ترامپ. اما در هر دو مورد ، کاخ سفید بعد از ارزیابی های کارشناسی سازمان های امنیتی و وزارت دفاع آمریکا آن را کنار گذاشت و سیاست های تنبیهی اش را متوجه سپاه قدس ابزار منطقه ای سپاه کرد.
تفاوت موقعیت کانادا و امریکا در این خصوص نیازمند توجه است. کانادا حضور نظامی در نزدیکی مرز های ایران ندارد و از این رو نمی تواند مستقیما هدف فعالیت های تلافی جویانه سپاه و بویژه سپاه قدس قرار بگیرد. اگرچه جزو ائتلاف ضد داعش است اما همکاری گسترده ای با عملیات نظامی آمریکا ندارد. تهدید عزیز جعفری فرمانده سپاه که هشدار داد در صورتی که سپاه در فهرست تروریستی آمریکا قرار بگیرد، این کشور باید مراکز نظامی خود را از مرز های ایران تا فاصله مشخصی دور کند، در تصمیم گیری دولت آمریکا بی تاثیر نبود. اما کانادا این وضعیت را ندارد و جمهوری اسلامی نیز تهدید بزرگی از ناحیه این کشور فراآتلانتیک را متوجه خود نمی بیند.
ولی در عین حال نسیت به آن بی تفاوت نیست و موضعگیری وزارت خارجه در محکومیت اقدام پارلمان کانادا که دریچه بهبود روابط بین ایران و کانادار در دوره نخست وزیری جاستین ترودو را می بندد، ریشه در ناخشنودی مقامات تهران دارد.
قرار گرفتن سپاه در فهرست تروریسم از سوی دولتی باعث می شود تا فرماندهان و مسئولان سپاه و حتی مقامات گذشته اهداف مشروعی برای برخورد های امنیتی و قضائی کشور هدف باشند. همچنین اموال آنها مصادره شده و همکاری های امنیتی و نظامی با سپاه ممنوع می شود. با توجه به در هم تندیگی سیستم نظامی و دفاعی ایران با سپاه، عملا دامنه شمول تصمیمات دولت کانادا کل نیرو های نظامی ایران را تحت الشعاع قرار می دهد.
این اقدام همچنین می تواند مشوق دیگر کشور ها برای گنجاندن سپاه پاسداران در فهرست تروریسم شود که با توجه به حساسیت های و مخالفت های منطقه ای و جهانی با سپاه تمایل در این خصوص کم نیست.
البته نبود معیار های مورد توافق همگانی در تعریف تروریسم و برخورد های دوگانه ای که از سوی قدرت های جهانی انجام می شود، می تواند ضربه گیری برای سپاه باشد تا متهم کردن دولت کانادا به برخورد سیاسی و مغرضانه تاثیرات آن را خنثی نماید.
اگر کانادا در نهایت سپاه را به صورت رسمی تروریست قلمداد کند و به همین دلیل روابطش با جمهوری اسلامی را به تیرگی سابق بازگرداند، ممکن است دولت ترامپ نیز طرح مشابهی که متوقف کرده بود را دوباره فعال سازد. در این صورت کانادا با هموار کردن مسیر برای آمریکا عملا فشار سنگینی را بر جمهوری اسلامی وارد می کند.
اما بزرگترین مانع آمریکا بر سر این اقدام تاثیر آن در شکل گیری رویارویی نظامی بین ایران و آمریکا در مناطقی چون سوریه است که ایران و آمریکا هر دو حضور نظامی دارند. در این صورت مبارزه با تروریسم در سوریه شامل برخورد با سپاه خواهد شد. البته حضور حزب الله لبنان در سوریه و عدم تقابل آمریکا در شرایطی که این گروه را تررویست می داند، این واقعیت را گوشزد می سازد که نفس وجود گروهی در فهریت ترویستی آمریکا مجوز برخورد نظامی با آن نمی شود. ولی حتی با فرض قبول این نگرش و تعمیم آن به تنظیم رابطه با سپاه در شرایط قرار داشتن آن در فهرست گروه های تروریست آمریکا، باز نمی توان منکر افزایش ریسک برخورد های نظامی شد. بخصوص که دولت های اسرائیل وعربستان در این صورت تلاش های شان برای کاهش نفوذ سپاه در خاورمیانه را افزایش داده و از این حربه بمثابه اهرم فشار استفاده خواهند کرد.
اما اگر تلاش دولت کانادا از سطح نمادین فراتر نرود و آنچنان که در برخی از گزارش های تایید نشده آمده است، دلیل اصلی ناخرسندی دولت کانادا اعمال محدودیت بر شهروندان کانادایی مقیم تهران و بخصوص ممانعت از خروج از کشور خانم دکتر کاووس سید امامی فعال زیست محیطی که به نحوی مشکوک در زندان اوین جان باخت، باشد، آنگاه دامنه طرح یادشده محدود بوده و تاثیر بزرگی در مناسبات جهانی با سپاه نخواهد داشت.
در مجموع به نظر می رسد جمهوری اسلامی به دلایل راهبردی و سیاسی با مسئله قرار دادن سپاه در فهرست گروه های تروریست واکنش جدی نشان دهد. به لحاظ اعتباری و حیثیتی نیز هزینه های قرار گرفتن سپاه در فهرست گروه های تروریست سنگین است و هر دو جناح اصلی حکومت به راحتی پذیرای آن نخواهند بود.
