علی افشاری

بررسی علائم و شواهد نشان از افرایش احتمال عدم تأیید صلاحیت اکبر هاشمی رفسنجانی در انتخابات مجلس خبرگان دارد. البته هنوز این رویداد قطعیت ندارد و ممکن است مصلحت‌سنجی‌ها در دقایق آخر حکم به پذیرش وی در مجلس خبرگان پنجم بدهد. اما ممانعت از نقش‌آفرینی وی سناریویی جدی و قابل تأمل است.

حمله احمد جنتی به وی و غیر مستقیم او را شیطان نامیدن، تجمعات در قم و سر دادن شعار «همه فتنه‌ها زیر سر هاشمی است» و اظهار نظر سردار جزایری از فرماندهان ارشد سپاه با این مضمون که «گذشته انقلابی افراد در برابر برخورد نظام مصونیت ایجاد نمی‌کند»، همه بیانگر دشواری‌های عبور رفسنجانی از غربال شورای نگهبان است.

جامعه مدرسین حوزه علمیه قم که در ادوار گذشته رفسنجانی را در فهرست انتخاباتی خود قرار می‌داد، این بار تصمیم به عدم حمایت گرفته‌است. قرار گرفتن رفسنجانی در فهرست جامعه روحانیت مبارز تهران نیز چالشی شده و فرجام کار معلوم نیست. ادامه‌ی خواندن→

همانطور که پیش‌بینی می‌شد ثبت نام برای کاندیداتوری انتخابات مجلس دهم با استقبال افکار عمومی و نیرو های سیاسی و مدنی مواجه شد. ثبت‌نام بیش از ۱۲هزار نفر و ثبت رکود تازه دور از انتظار بود.

زیادی این رقم زمانی بیشتر قابل درک است که از انتخابات مجلس نهم به بعد دارا بودن مدرک فوق لیسانس به بالا یکی از شروط نمایندگی است. این عامل باعث شد تا تعداد نامزدهای متمایل به کاندیداتوری در انتخابات مجلس نهم به میزان چشمگیری کمتر از مجلس هشتم شود.

جدول زیر تعداد کاندیداهای ثبت نام کرده را به تفکیک جنسیتی بعد از انتخابات مجلس پنجم تا کنون نشان می‌دهد:

میزان جمعیت واجد حق رای در اسفند ماه سال جاری بر اساس نتایج سرشماری سال ۱۳۹۰ مرکز آمار استخراج شده است. همچنین فرض شده است بر اساس آمار ثبت احوال در سال جاری تعداد افراد فوت کرده به طور متوسط سالی۴۰۰هزار نفر است. در این صورت جمعیت بالای سن ۱۸سال کشور با کسر افرادی که مرده اند، تقریبا ۵۷ میلیون و دویست پنجاه هزار نفر است. ادامه‌ی خواندن→

۱۳ آبان امسال رویداد متفاوتی بود. در حالی که بعد از تصویب برجام حامیان دولت اعتدال و بخش هایی از جامعه انتظار می کشیدند، خصومت با آمریکا کم رنگ تر شود، اما نه تنها چنین نشد بلکه ۱۳ آبان پایه ای برای دور جدیدی از آمریکا ستیزی در داخل و خارج از مرز های کشور گشته است. در دوران بعد از تصویب برجام تا کنون هیچ علامتی دال بر شکل گیری روابط حسنه بین دولت های ایران و آمریکا مشاهده نشده است. موضع گیری های رهبری و فرمانده سپاه در پیش از ۱۳ آبان روشن ساخت که نظام بنای تجدید نظر در سیاست راهبردی آمریکا ستیزی را ندارد و تلاش برای تغییر این رویکرد نه تنها با مقاومت هسته سخت قدرت مواجه می شود، بلکه هزینه های جدی برای قائلان نیز نیز در بر دارد. آیت الله خامنه ای در دیدار با جمعی از دانشجویان مدافع نظام با تاکید بر اینکه آمریکا تغییری نکرده است، اظهار داشت:

13 Aban 91

« شعار “مرگ بر آمریکا” ی ملت ایران دارای پشتوانه قوی و عقلانی است و معلوم است که مراد از این شعار مرگ بر ملت آمریکا نیست»
«این شعار یعنی مرگ بر سیاستهای آمریکا، مرگ بر استکبار؛ این دارای پشتوانه عقلانیست و قانون اساسی و تفکرات عقلانی ما به این ناطق است و این مسئله برای هر ملتی قابل فهم است.» ادامه‌ی خواندن→

رهبری در دیدار با فرماندهان و کارکنان نیروی دریایی سپاه پاسداران و خانواده های آنان بار دیگر بحث ممنوعیت و زیان بار بودن مذاکره با آمریکا را صریح تر از قبل برجسته ساخت. وی مذاکره با آمریکا را به معنای باز کردن مسیر برای نفوذ در عرصه های اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و امنیتی کشور توصیف کرد.تحلیل محتویی سخنان وی و تطبیق با ادبیات وسوابق مشابه این گمانه زنی را قوت می بخشد که اظهارات یادشده ناظر به مدیریت فضای پسا توافق هسته ای و ممانعت از کاهش نگرش منفی به آمریکا در داخل بلوک قدرت است وتاثیر بازدارنده در مسیر اجرای توافق هسته ای نخواهد داشت. خامنه ای در ادامه مواضع گذشته اش تصریح کرد که گفتگو با آمریکا در مذاکرات هسته ای با ۱+۵ یک حالت خاص و استثنا در چارچوب عمل گرایی مصلح اندیشانه برای دفع شر احتمالی بوده است و قرار نیست تغییری در خصومت راهبردی بین جمهوری اسلامی و نظام سیاسی آمریکا پیش بیاید. در واقع تذکر وی مبتنی بر ملاحظات ایدئولوژیک و سیاسی است تا هویت استکبار ستیز نظام و بنیاد گرایی شیعه محور دچار خدشه نگشته و همچنین موازنه قوای داخل حکومت به نفع خودی های تجدید نظر طلب دچار تغییر معنادار نشود.

خامنه ای می کوشد در دوره پسا توافق فضا را به نحوی مدیریت نماید که موقعیت جریان مدافع تنش زدایی با غرب تقویت نشده و امکان پیشروی برای گسترش تعامل با آمریکا به حوزه های دیگر را پیدا نکند. در اصل وی می خواهد معامله هسته ای با دولت آمریکا و اروپا به نقطه عطفی در سیاست خارجی نظام تبدیل نگشته و دیدگاه کلاسیک سیاست خارجی در توجه به سویه ایدئولوژیک و یاغی گری علیه نظام بین الملل و نادیده گرفتن منافع ملی تداوم یابد. ادامه‌ی خواندن→

حذف رسانه ای و ممنوع التصویری سید محمد خاتمی در حال تبدیل شدن به یک چالش انتخاباتی است. بلوک اصلاح طلب- اعتدالی با درک اهمیت استفاده از ظرفیت خاتمی در انتخابات های پیش رو می کوشد تا تابوی ممنوعیت وی را بشکند. بخش مسلط قدرت نیز به همین دلیل و احساس نگرانی اصرار دارد تا کماکان خاتمی در انزوای رسمی و رسانه ای باقی بماند. سید محمود دعایی با توجه به رفاقت دیرینه گام اول را برداشت تا با انتشار مصاحبه خاتمی به ممنوعیتی خاتمه دهد که بر خلاف فصول ملت قانون اساسی است. اگر چه طبق ادعای محسنی اژه ای دعایی دوبار به دادگاه ویژه روحانیت احضار شده وبا تعهد کتبی و دریافت تضمین آزاد شده است، اما دعایی به صورت علنی نپذیرفته است که به ممنوعیت رسانه ای خاتمی متعهد گردد.

دعایی در پاسخ به انتقاد سعد الله زارعی نامه اش به خامنه ای را منتشر ساخت که خواهان حضور خاتمی در عرصه سیاسی و رسانه ای شده بود. خامنه ای در جوابی دو پهلو ضمن موافقت با تصویری که دعایی از تعهد خاتمی به نظام و انقلاب ترسیم کرده است، در عین حال گفته است دلش به نرمی دعایی با خاتمی نیست. این سخن نشان می دهد نظام هنوز از خاتمی قطع امید نکرده است و در شرایطی حاضر است ممنوعیت رسانه ای وی را بشکند. اما هزینه ای که رهبری طلب می کند بیشتر از آن حدی است که خاتمی توان پرداخت آن را داشته باشد. رئیس جمهور اسبق بعد از همراهی اولیه با جنبش سبز و اعتراضات انتخاباتی ۸۸ به تدریج راهش را از موسوی و کروبی جدا ساخت. انتخابات مجلس نهم و رای پنهانی که خاتمی به صندوق رای انداخت، نقطه عزیمت آشتی جویی خاتمی با رهبری و بخش مسلط قدرت بود. اما نظام ضمن استقابل از رویکرد وی خواهان اقدامات بیشتر و محکومیت علنی مشی موسوی و کروبی بعد از انتخابات ۸۸ ونافرمانی آنها شد. خاتمی تا کنون به این تقاضا پاسخ مثبت نداده است. ادامه‌ی خواندن→

سرانجام بعد از مدت‌ها مذاکره و گمانه زنی به نظر می‌رسد سید حسن خمینی تصمیمش برای حضور در رقابت‌های انتخاباتی مجلس خبرگان را گرفته است. البته هنوز خود وی اعلام نکرده که در انتخابات شرکت کند. اما اعلام خبر از سوی برادرش سید علی خمینی باعث شده تا خبر یاد شده معتبر تلقی شود.

این اولین بار است که سید حسن خمینی وارد رقابت‌های انتخاباتی می‌شود و به عبارت دیگر نخستین وزن کشی سیاسی واجتماعی را تجربه می‌کند. علی رغم تاکید وی و خانواده آیت الله خمینی مبنی بر مشی فراجناحی ولی عملا آن‌ها در بلوک اصلاح طلب- اعتدالی قرار می‌گیرند. چهره‌های قدیمی اصلاح طلب و بخصوص مجمع روحانیون مبارز نزدیکان پدرش بودند. مواضع سیاسی، فرهنگی و عقیدتی سید حسن خمینی نیز به اصلاح طلبان نزدیک‌تر است. اگر چه در سیاست خارجی به لحاظ گفتمانی با اصول گرایان همگرایی بیشتری دارد. ادامه‌ی خواندن→

سید محمود دعایی مدیر مسئول روزنامه اطلاعات در روز های اخیر خبرساز شده است. ماجرا از آنجا شروع شد که روزنامه اطلاعات بر خلاف توصیه قوه قضائیه به رسانه‌ها، ترجمه‌ گفتگوی روزنامه “السّفیر” بیروت با سید محمد خاتمی را منتشر کرد و ممنوعیت خبری او را شکست. به دنبال انتشار این مصاحبه و عکس رئیس جمهور اسبق، دادسرای فرهنگ و رسانه علیه محمود دعایی اعلام جرم کرد.
رسانه‌های اصولگرا مدعی شدند با ارجاع پرونده از دادسرای فرهنگ به دادسرای ویژه روحانیت، دعایی تعهد داده است دیگر مطلبی از خاتمی منتشر نکند. این خبر از سوی مدیر مسئول روزنامه اطلاعات تکذیب شد. اما دفتر سخنگوی قوه قضائیه اعلام کرد دعایی در مرجع قضائی یادشده حضور یافته و تعهد داده است.

تعارض بین ادعاها وضعیت را پیچیده ساخته است و داوری در خصوص اینکه کدام طرف درست می گوید، دشوار است. منتها موضع‌گیری قوه قضائیه این پیام را منتقل می‌کند که هشدار و تذکر به دعایی داده شده است و کماکان درج خبر و عکس از خاتمی به دلیل انتساب به “فتنه” عملی غیرقانونی و قابل پیگرد قضائی است. ادامه‌ی خواندن→

در شصت و دومین سالگرد ۱۶ آذر ، در دانشگاه های مختلف کشور برنامه هایی برگزار شد. البته در روز دانشجوی امسال بمثابه سال های بعد از ۱۳۸۸ از شور و نشاط گسترده دانشجویی خبری نبود و حتی در مقایسه با سال های ۹۲ و ۹۳ نیز ضعیف تر بود. برنامه های برگزار شده سخنرانی های عادی بودند و نشانی از فعالیت های جنبشی و تجمع های اعتراضی و بیان مطالبات دانشجویی در سطح گسترده دیده نشد. تنها در دانشگاه تهران جمعی از دانشجویان نسبت به گسترش نگاه تجاری در دانشگاه ها و توسعه خصوصی سازی گردهمایی اعتراضی برگزار کردند. شعار های چپ گرایانه آنان در اعتراض به افزایش دوره های تحصیلی با شهریه، واگذاری امور خدماتی دانشگاه به شرکت های پیمانکاری خصوصی و گسترش منسابات طبقانی در نظام آموزش عالی کشور بود.

البته طرح شعار هایی در دفاع از آزادی و تجدید عهد با رهبران نمادین جنبش سبز اتفاقات مثبتی بود و دانشجویان با شجاعت پایبندی خود به سنت روشنگری و نقادی دانشگاه و دفاع از آزادی ها را به نمایش گذاشتند . اما چندین سال است ۱۶ آذر نقش نقطه ای و موردی در تقویم فعالیت های دانشجویان را پیدا کرده است. دیگر ۱۶ آذر بمانند گذشته حالت اوج فعالیت های مستمر دانشجویان در سال تحصیلی نیست. در ۱۶ آذر شاهد گسترش نسبی فعالیت ها و سپس رکود وسکوت هستیم. گویی دامنه فعالیت های جنبش دانشجویی در سال های ۸۹ به بعد عملا در ۱۶ آذر محدود شده است. ادامه‌ی خواندن→