علی افشاری

در روز های آینده دور جدیدی ازمذاکرات هسته ای مربوط به توافق جامع در شهر مونترو سوئیس برگزار می شود. این دور در روز های اول ماه مارس برگزار می شود که ماهی حساس و تعییت کننده است. با توجه به اینکه موعد اولیه برای رسیدن به توافق کلی در آخر ماه مارس معادل ۱۱ فروردین ۱۳۹۴ تعیین شده بود، باید انتظار نوروز داغ و فیصله بخش هسته‌ای را داشت.

البته باید توجه نمود که پایان ماه مارس لزوما به معنای نقطه نهایی مذاکرات مربوط به توافق جامع نیست. اگر گفتگو‌ها خوب پیش برود و چارچوب کلی و محور‌های توافق در پایان ماه مارس مورد قبول ایران و ۱+۵ قرار بگیرد آنگاه تا ۱۱ خرداد ۹۴ گفتگو‌ها بر سر تصویب جزئیات و قرار داد جامع و طولانی مدت ادامه می‌یابد. اما اگر تا ۱۱ فروردین این نتیجه حاصل شود که چشم انداز امیدوار کننده حداقلی برای تداوم گفتگو‌ها وجود ندارد، آنگاه احتمال بسته شدن پرونده مذاکرات هسته‌ای که از زمان ریاست جمهوری روحانی در ماه سپتامبر ۲۰۱۳ شروع شد، بالا خواهد بود. ادامه‌ی خواندن→

مطالعه واکنش هایی که در فضای مجازی و رسانه ای در خصوص یمن وجود دارد نشان می دهد اشتباهات عمده
ای در ارزیابی از وضعیت کنونی یمن وجود دارد که عده ای عامدانه و برخی از سر بی اطلاعی به آن دامن می زنند.

عمده ترین این اشتباهات عبارتند از
تقلیل درگیری ها در یمن به تهاجم نظامی عربستان به یمن
آنچه در یمن در جریان است فراتر از حمله نظامی هوایی عربستان است. عربستان در حمایت از بخشی از نیرو های سیاسی یمن و رئیس جمهور قانونی و مشروع آن اقدام کرده است. شکاف جدی در درون جامعه قبائلی یمن وجود دارد و از ماه های آخر سال ۲۰۱۴ تا کنون جنگ داخلی را رقم زده است. البته انگیزه های برتری طلبانه عربستان در این حمله دخالت دارد اما دستکم در ظاهر آنها به درخواست دولت قانونی یمن پاسخ داده اند. کاری که جمهوری اسلامی در عراق و سوریه انجام داده است.
درگیری های یمن صرفا جنگ نیابتی حکومت های ایران و عربستان سعودی است ادامه‌ی خواندن→

تشدید خشونت های داعش و افزایش درگیری های فرقه ای در جهان اسلام مساله خشونت ناشی از برداشت مذهبی را در کانون توجه عمومی قرار داده است. رشد خشونت مذهبی در دهه های اخیر معلول دلایل متعددی است. اما عنصر محوری در این میان ایده احیای خلافت و تشکیل حکومت دینی است. جریان هایی که به سمت تشکیل حکومت دینی بر اساس مدل فقاهتی چه در شکل سنی و چه شیعی رفته اند، کوشیده اند با بازسازی عناصر هویتی و سازه های ماقبل مدرن به ساماندهی امور جامعه بپردازند. یکی از شاخصه های مهم دوران ماقبل مدرن استفاده گسترده از منابع خشونت و بخصوص خشونت فیزیکی است.

خلافت در معنای متعارف پیوند زدن امور آسمانی و زمینی با مشروعیت مذهبی بخشیدن به اوامر حاکم است. در این سامان سیاسی تبعیت از احکام حکومتی عملی در ردیف عبادات برای اتباع جامعه محسوب می شود که امری واجب و تخطی ناپذیر است. ادامه‌ی خواندن→

حسن خمینی بر اساس ملاک‌های رایج و متعارف در حوزه‌های علمیه. مجتهد محسوب شده و به اندازه لازم برای مجلس خبرگان وجاهت فقهی دارد. او بر خلاف پدرش مسیر جدهای پدری و مادری و عمویش را طی کرده و می‌کوشد فقیه برجسته‌ای شود. اما نظرها در خصوص مرتبه فقهی حسن خمینی از افراط و تفریط برخوردار است.

اصول‌گرایان افراطی و دلواپس‌ها اجتهاد او را زیر سئوال می‌برند. اما در آن سوی میدان نیز اصلاح‌طلب‌ها، اعتدالی‌ها و هاشمی رفسنجانی با مبالغه و گزافه‌گویی او را علامه می‌نامند؛ در حالی که بر مبنای معیارهای رایج در حوزه، حسن خمینی فاصله بسیاری با لقب علامه دارد. شاید او در آینده مرجع تقلید نیز بشود ولی در حال حاضر یک فقیه عادی است. ارزیابی آیت‌الله جعفر کریمی رئیس شورای استفتاء خامنه‌ای که قبلا از نزدیکان آیت‌الله خمینی و آیت‌الله منتظری بود، به واقعیت نزدیک است که مدعی شده حسن خمینی شرایط سیاسی، اعتقادی و علمی برای خبرگان را دارد. این اظهار نظر علنی در عین حال تمایلی از سوی راس هرم قدرت را نیز بازتاب می‌دهد که مشکلی با نفس نمایندگی حسن خمینی در مجلس خبرگان ندارد و او را در صف خودی‌ها جا می‌دهد. ادامه‌ی خواندن→

مذاکرات در نشست لوزان۲ همانطور که پیش‌بینی می‌شد به ساعت‌های آخر کشیده شد. این دور از مذاکرات از حساسیت زیادی برخوردار است. مذاکرات به صورتی فشرده و سنگین در جریان است.

از روز پنج‌شنبه، ۲۶ مارس، که گقت‌وگوها شروع شد روند مذاکرات با فراز و نشیب‌هایی همراه بوده که بی‌شباهت با فراز و نشیب‌های طبیعی خود شهر لوزان نیست. مقام‌های رسمی ایران و ۱+۵ تا پایان روز یک‌شنبه تاکید کردند که هنوز برخی از مشکلات باقی مانده و راه‌حل‌هایی برای غلبه بر آنها به دست نیامده است. البته پیشرفت‌هایی در برخی حوزه‌ها ایجاد شده اما از آنجایی که هر دو طرف، تا بر سر همه مسائل توافق حاصل نشود، توافق را دور از دسترس می‌دانند، پیشرفت‌ها تحت الشعاع اختلافاتی قرار گرفته که عبور از آنها سخت و دشوار به نظر می‌رسد.

این دوره از مذاکرات با تماس‌های حسن روحانی با فرانسوا اولاند، دیوید کامرون، ولادیمیر پوتین و آنگلا مرکل رهبران کشور‌های فرانسه، بریتانیا، روسیه و آلمان حالت ویژه‌ای پیدا کرد. روحانی با برشمردن مزایای توافق هسته‌ای برای طرفین و لزوم تلاش همه جانبه برای تحقق آن تاکید کرد. وی ضمن هشدار دادن به توطئه‌های دشمنان حسن روابط ایران با کشور‌های غربی، تصریح کرد ایران انتظار دارد تحریم‌ها برداشته شود. ادامه‌ی خواندن→

سخنان نوروزی رهبری در مشهد به مانند همیشه خطوط کلی برنامه وی برای سال جدید را ترسیم ساخت. آقای خامنه‌ای معمولا از سخنرانی ابتدای سال برای بیان نقطه نظرات راهبردی خود و سیاست‌های کلان حکومت استفاده می‌نماید. بررسی مفاد صحبت‌های وی دریچه‌ای را برای فهم چرایی نامگذاری سال ۱۳۹۴ به «دولت و ملت، همدلی و هم‌زبانی» باز می‌نماید.

رهبری تاکید زیادی بر انسجام و هم‌افزایی در بین نیرو‌های نظام و حمایت از دولت برای اجرای اقتصاد مقاومتی و افزایش رفاه در کشور داشت. سخنان وی محور‌های زیادی را در بر می‌گرفت که در ادامه به بخشی از آنها پرداخته می‌شود. اما تحلیل و تفسیر ایدئولوژیک رهبری از نوروز و طرح این ادعا که نوروز بواسطه ابتکار مسلمانان و در چارچوب مفهوم اسلامی معنای مطلوب و ناب خود را بدست آورد، نشان می‌دهد که منظور واقعی وی از مردم مدافعان نظام و به بیان دقیق‌تر حامیان رویکرد بنیادگرای اسلامی و سنت‌گرایی ایدئولوژیک هستند. مردم به معنای عام مد نظر او نیست. ادامه‌ی خواندن→

اکبر هاشمی رفسنجانی در روز های آخر سال ۱۳۹۳ ابراز تمایز از روحانی و دولتش را برجسته ساخت. وی در گفت‌وگو با روزنامه آرمان به صراحت اعلام کرد «نمی‌خواهد مردم فرض کنند که دولت (حسن) روحانی، دولت وی» است. البته همین انتظار را هم از روحانی داشته که نگوید به کمک دیگران (هاشمی رفسنجانی) انتخاب شده است. اگرچه به ادعای رفسنجانی روحانی «چنین عمل نکرده و به کمک‌ها اشاره کرده» است.

اکبر هاشمی رفسنجانی همچنین در مصاحبه مزبور گفت: «از اول به ایشان (حسن روحانی) گفتم که نباید بستگان من در دولت شما پست بگیرند تا این توهم پیش بیاید. پیشنهادی هم روی وزارتخانه‌ها به شما نمی‌دهم. خودتان همان‌هایی را که من می‌شناسم، می‌شناسید. هر مشورتی که بکنید، کاملاً آماده توضیح و کمک هستم.» ادامه‌ی خواندن→

یک اتفاق مهم سال ۱۳۹۳پرده‌برداری از بحران جانشینی رهبری بود. بستری شدن خامنه‌ای در بیمارستان و درمان بیماری پروستات او که در سطحی وسیع رسانه‌ای شد، جامعه را متوجه عصر پساخامنه‌ای کرد.
بحث جانشینی خامنه‌ای از قبل هم در عرصه سیاسی مطرح بود ولی موضوعی مربوط به زمانی نامعین و دور تلقی می‌شد. پوشش خبری گسترده‌ حضور خامنه‌ای در بیمارستان و راه‌اندازی کمپین عیادت از او، بحث آینده رهبری و نهاد ولایت فقیه را به امری ملموس و محتمل در آینده پیش‌رو مبدل ساخت.

سخنان اکبر هاشمی رفسنجانی پیرامون چگونگی انتخاب آینده رهبری و موضع‌گیری قربانعلی دری نجف آبادی از اعضای مجلس خبرگان در خصوص ضرورت تعیین رهبری آینده، این بحث را جدی‌تر کرد که پایان رهبری خامنه‌ای نزدیک است. ادامه‌ی خواندن→

میزان رای های اکبر هاشمی رفسنجانی در انتخابات ریاست خبرگان شاخص مناسبی برای ارزیابی وزن رویکرد کنونی وی در حکومت است. رفسنجانی در سالیان اخیر و بخصوص بعد از دوران ریاست جمهوری احمدی نژاد مواضع سیاسی اش به سمت میانه روی تغییر پیدا کرده است. او فاصله اش با بخش افراطی حکومت زیاده شده و از مقید شدن حوزه عمل ولی فقیه به قانون دفاع می کند.

تحول سیاسی رفسنجانی و افزایش اختلاف نظر و جنگ سرد وی با رهبری باعث شده است تا بیش از پیش آماج حملات قرار بگیرد. رفسنجانی اینک به حاشیه نظام رانده شده و دیگر به مانند سابق در متن حضور ندارد. مواضع رفسنجانی در دفاع کنترل شده از آزادی های سیاسی و اجتماعی و مخالفت با افراطی گری در سیاست داخلی و خارجی باعث شده وی ظرفیت های مثبتی برای معترضان به وضع موجود داشته باشد. البته معلوم نیست تحولات سیاسی وی ناشی از تغییری پایدار است یا اینکه ریشه در دوری از قدرت دارد و تضمینی بر تداوم آنها در صورت بازگشت به بخش مسلط قدرت نیست. ادامه‌ی خواندن→